Przegląd Zachodniopomorski

ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2024.39-05
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Issue archive / t. 39 (68) 2024
Mity, przemilczenia, rzeczywistość. Powojenny reportaż o Szczecinie jako praktyka kreacji pamięci na wybranych przykładach
(Myth, Silence, Reality. Creating Memory in the Post-War Literary Reportage on Szczecin)

Authors: Jędrzej Wijas ORCID
Uniwersytet Szczeciński
Keywords: reportage culture of memory Recovered Territories Polish-German borderland Szczecin
Whole issue publication date:2024
Page range:18 (97-114)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

Novelists and reporters in the Polish Western Territories after 1945 had a dual ideological task. In addition to implementing communism according to the Soviet model, their texts were to discursively seize the new lands. That meant “making them Polish” in the public consciousness at an express pace, while simultaneously negating the German past. Reportage, a non-fiction genre on the borderline between literature and journalism, was trustworthy and credible thanks to being close to reality. As such, it was also attractive to political national communist propaganda. Although reportes’ strategies were different, they differed only in shades. Reading their texts from today’s perspective makes it possible to identify common tactics, which led to creating a new cultural memory, a new identity. The article aims to shed light on the complicated situation of reportage after 1945 in Polish Szczecin. Specifically, the talk focuses on the reportage’s entanglement and discursive practices aimed at “seizing” the memory of the formerly German city and “creating” a new Polish memory of Szczecin. The literature analyzed includes the group of reportages devoted to Szczecin, written during the Polish People’s Republic. The methodological inspiration is twofold. On the one hand, it comes from contemporary interdisciplinary research on the Western Territories and theoretical reflection on memory media, and on the other: from the social and cultural specificity of reportage.
Download file

Article file

Bibliography

1.Boym, Svetlana. The Future of Nostalgia. New York: Basic Books 2002.
2.Czapliński, Przemysław. „Gatunek orientacyjny. Reportaż polski na przełomie XX i XXI wieku”. Teksty Drugie 6 (2019): 19-41.
3.Eliade, Mircea. Sacrum, mit, historia. Wybór esejów. wybór i wstęp Marcin Czerwiński, tłum. Anna Tatarkiewicz. Warszawa: PIW 2017.
4.Foucault, Michel. „Powrót do historii”, „Nietzsche, genealogia, historia”, w: Tenże, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism, tłum. i wstęp Damian Leszczyński, Lotar Rasiński. Warszawa – Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN 2000, s. 100 - 135.
5.Gieba, Kamila, „Początek i powrót. Strategie tworzenia tożsamości protetycznej w literaturze tzw. Ziem Odzyskanych”. W: Kledzik, Emilia, Maciej Michalski, Małgorzata Praczyk, red. „Ziemie Odzyskane”. W poszukiwaniu nowych narracji. Poznań: Instytut Historii UAM, 2018, s. 99 - 114.
6.Gil, Franciszek. Ziemia i morze. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1954.
7.Głowiński, Michał i inni. Słownik terminów literackich. red. Janusz Sławiński, Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum 1998.
8.Halicka, Beata, red. Mój dom nad Odrą. Pamiętniki osadników Ziem Zachodnich po 1945 roku. Kraków: TAiWPN Universitas, 2016.
9.Halicka, Beata. Polski Dziki Zachód. Przymusowe migracje i kulturowe oswajanie Nadodrza 1945 – 1948. przeł. A. Łuczak. Kraków: TAiWPN Universitas, 2015.
10.Kończal, Kornelia, red. (Kon)teksty pamięci. Antologia, Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2014.
11.Kordys, Jan. Kategorie antropologiczne i tożsamość narracyjna. Szkice z pogranicza neurosemiotyki i historii kultury. Kraków: TAiWPN Universitas, 2006.
12.Liskowacki, Ryszard. „Zamiast listu do Berlina”. Morze i Ziemia 12 (1982).
13.Marzec, Grzegorz. Metafory pamięci. Warszawa: IBL PAN, 2017.
14.Mazur, Mariusz. O człowieku tendencyjnym… Obraz nowego człowieka w propagandzie komunistycznej w okresie Polski Ludowej i PRL 1944 – 1956. Lublin: Wydawnictwo UMCS 2009.
15.Musekamp, Jan. Między Stettinem a Szczecinem. Metamorfozy miasta od 1945 do 2005. przeł. J. Dąbrowski. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 2013.
16.Piskorski, Jan Maria. Wygnańcy. Przesiedlenia i uchodźcy dwudziestowiecznej Europie, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy: 2010.
17.Różewicz, Tadeusz. „Światła na drodze”. Trybuna Tygodnia (tygodnik Trybuny Śląskiej) 11 (1947).
18.Saryusz-Wolska, Magdalena, red. Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka. Kraków: TAiWPN Universitas 2009.
19.Sendyka, Roma, Tomasz Sapota, Ryszard Nycz, red. Migracyjna pamięć, wspólnota, tożsamość. Warszawa: IBL PAN, 2016.
20.Sośnicki, Zdzisław red. Tu pracuję, tu żyję... Zbiór reportaży. Szczecin: KAW, 1977.
21.Suchodolska, Katarzyna. „Człowiek imieniem Jan”. Rocznik Kultury i Sztuki 1 (1965).
22.Tabaszewska, Justyna. „Forma i fakt. Wyzwania współczesnego reportażu”. „Teksty Drugie” 6 (2019), 9-18.
23.Zaremba, Marcin. Wielka trwoga. Polska 1944 – 1947. Ludowa reakcja na kryzys. Kraków: Znak, ISP PAN 2012.