Przegląd Zachodniopomorski

ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2019.1-04
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Issue archive / z. 1 2019
Powstanie Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich na Pomorzu Zachodnim w 1957 roku

Authors: Adam Makowski ORCID
Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Szczecińskiego
Keywords: West Pomerania Polish concept of the Western Territories Association for the Development of Western Territories
Data publikacji całości:2019
Page range:28 (83-110)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

Polska myśl zachodnia to jeden z ciekawszych nurtów intelektualnych w powojennych dziejach Polski. Obejmował bardzo szerokie spektrum od zagadnień ideologicznych i politycznych, przez etniczne, demograficzne i wyznaniowe aż po kulturalne, społeczne i gospodarcze. Największą aktywność środowisko wykazywało w latach czterdziestych, pod koniec dekady stając się ofiarą stalinowskiej unifikacji. Odrodzenie dążeń do szczególnej aktywizacji polityki wobec ziem zachodnich i północnych nastąpiło po powrocie do władzy Władysława Gomułki, a główną formą organizacyjną środowiska stało się Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich. Ze względu na Pomorze Zachodnie jako region, na którym tkankę społeczną po wojnie zbudowano niemal od zera, pozbawiony rozbudowanej warstwy inteligenckiej i będący ofiarą centrystycznych założeń okresu realizacji planu sześcioletniego jest niezwykle interesującym przykładem eksplozji aktywności myśli zachodniej po 1956 roku i stopniowego jej wygaszania w kolejnych latach. Obserwacja okoliczności powstawania TRZZ w Szczecinie, pozwala na zrozumienie głównych tendencji w budowaniu jego relacji z władzą i jednocześnie prób realizacji aspiracji społeczeństwa. W tych warunkach krzepło nowe, lokalne środowisko intelektualne, krystalizowały się zasady jego udziału w życiu publicznym i jednocześnie kształtowały się zasady oddolnej aktywności społeczeństwa w ramach istniejącego systemu społeczno-politycznego. w gorącym okresie popaździernikowym.
Download file

Article file

Bibliography

1.Archiwum Akt Nowych: Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich; Kancelaria Sejmu PRL I kadencji; Urząd Rady Ministrów.
2.Archiwum Państwowe w Szczecinie: Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej; Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich, Oddział Wojewódzki w Szczecinie.
3.Bilicki E., Środowiska katolickie na Ziemiach Odzyskanych, w: Działania elit katolickich w Szczecinie. Zbiór dokumentów, oprac. tegoż, Szczecin 2010.
4.Dz.U. 1932, nr 94, poz. 808.
5.Instytut Zachodni w dokumentach, wybór i oprac. A. Choniawko, Z. Mazur, Poznań 2006.
6.List I Sekretarza KC PZPR tow. Władysława Gomułki do delegatów Zjazdu Organizacyjnego TRZZ, „Materiały Zachodniej Agencji Prasowej”, nr specjalny, 26.05.1957 r.
7.Statut Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich, Warszawa 1957.
8.„Głos Szczeciński” 1957.
9.„Kurier Szczeciński” 1957.
10.„Przegląd Zachodni” 1957.
11.Awtuszewski A., Miesiące pierwsze Spółdzielni „Polskie Pismo i Książka” w Szczecinie. Przyczynek do jej historii…, „Bibliotekarz Zachodniopomorski” 2014, 3.
12.Działalność Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich w latach 1957–1970, red. F. Hawranek, Wrocław 1973.
13.Gronowski F., Koncepcja stworzenia rzecznego portu miejskiego w Szczecinie, „Szczecin” 1960, nr 4–5.
14.Jarosz D., Pasztor M., Stosunki polsko-francuskie w apogeum zimnej wojny (1948–1953), w: Polska w podzielonym świecie po II wojnie światowej do 1989 r., red. M. Wojciechowski, Toruń 2002.
15.Jordanek Z., Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich w procesie integracji społeczno-gospodarczej Ziem Zachodnich i Północnych w latach 1957–1970, Koszalin 2002.
16.Madajczyk P., Polska myśl zachodnia w polityce komunistów polskich, „Przegląd Zachodni” 1997, nr 3.
17.Makowski A., Lokalna prasa centralna? Rola dzienników regionalnych w opisywaniu powojennej rzeczywistości politycznej w latach czterdziestych na przykładzie Pomorza Zachodniego, w: Prasa lokalna jako źródło do badań historycznych okresu XIX i XX wieku, red. J. Nowosielska-Sobel, G. Strauchold, T. Ślepowroński, Wrocław 2011.
18.Makowski A., Pomorze Zachodnie w polityce gospodarczej Polski w latach 1950–1960, Szczecin 2006.
19.Mazur Z., Antenaci: o politycznym rodowodzie Instytutu Zachodniego, Poznań 2002.
20.Mozel W., Związki kooperacyjne szczecińskiej gospodarki morskiej z przemysłem PRL w dobie rewolucji naukowo-technicznej, „Przegląd Zachodniopomorski” 1971, nr 4.
21.Mroczko M., Polska myśl zachodnia 1918–1939 (kształtowanie i upowszechnianie), Poznań 1986.
22.Mroczko M., Związek Obrony Kresów Zachodnich 1921–1934: powstanie i działalność, Gdańsk 1977.
23.Musielak M., Polski Związek Zachodni 1944–1950, Warszawa 1986.
24.Myślenicki W., Aktualne problemy gospodarcze Wybrzeża, „Szczecin” 1958, nr 10.
25.Osękowski C., Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich w latach 1957–1970, „Rocznik Lubuski” 1992, t. XVI.
26.Piotrowski B., O Polskę nad Odrą i Bałtykiem: myśl zachodnia i badania niemcoznawcze Uniwersytetu Poznańskiego (1919–1939), Poznań 1987.
27.Piskorski C., „Polskie Pismo i Książka” w Szczecinie (1945–1950), „Przegląd Zachodniopomorski” 1981, z. 1.
28.Ptaszyński R., „Ziemie Zachodnie piękne, gospodarne i kulturalne”. Działalność Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich w Szczecinie w latach 1957–1970, w: Nad Odrą i Bałtykiem. Myśl zachodnia: ludzie – koncepcje – realizacja do 1989 r., red. M. Semczyszyn, T. Sikorski, A. Wątor, Szczecin 2013.
29.Rembacka K., Polski Związek Zachodni w Szczecinie, w: Nad Odrą i Bałtykiem. Myśl zachodnia: ludzie – koncepcje – realizacja do 1989 r., red. M. Semczyszyn, T. Sikorski, A. Wątor, Szczecin 2013.
30.Rosochacki B., Polski Związek Zachodni w Szczecinie w latach 1945–1950, „Przegląd Zachodniopomorski” 1978, z. 4.
31.Siedziako M., Szczecińscy katolicy po Październiku ’56. Dokumenty do historii Klubu Inteligencji Katolickiej w Szczecinie, „Polish Biografical Studies” 2013, nr 1.
32.Strauchold G., Między Poznaniem a Warszawą: z dziejów krajowej myśli zachodniej lat 1945–1971, „Forum Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania i Bankowości we Wrocławiu” 2003, t. 4.
33.Strauchold G., Myśl zachodnia i jej realizacja w Polsce Ludowej w latach 1945–1957, Toruń 2003.
34.Strauchold G., Regionalistyka ziem zachodnich i północnych w poglądach władzy państwowej i organizacji myśli zachodniej – Polskiego Związku Zachodniego (1944-1950) i Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich (1957–1971), „Studia Zachodnie” 2004, nr 7.
35.Strauchold G., Wiater M., Wrocławska fatamorgana, czyli jak nie zbudowano pomnika Powrotu Ziem Zachodnich do Macierzy, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 2002, nr 2.
36.Ujdak M., Polski Związek Zachodni wobec problemów narodowościowych w latach 1944–1950, Katowice 1988.
37.Zaćmiński A., Działalność zagraniczna Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich w latach 1957–1970, Bydgoszcz 1995.