Przegląd Zachodniopomorski


ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2024.39-11
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / t. 39 (68) 2024
The importance of the Bydgoszcz crisis in 1981 in the political career of Marian Jurczyk
(Znaczenie tzw. kryzysu bydgoskiego w 1981 r. w karierze politycznej Mariana Jurczyka)

Autorzy: Michał Siedziako ORCID
Uniwersytet Szczeciński
Słowa kluczowe: NSZZ „Solidarność” Marian Jurczyk kryzys bydgoski porozumienie warszawskie
Data publikacji całości:2024
Liczba stron:35 (293-327)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Kryzys bydgoski był jednym ze zwrotnych momentów w karierze politycznej Mariana Jurczyka, który znajdował się wówczas w samym centrum ogólnopolskich wydarzeń, wchodząc w skład Krajowego Komitetu Strajkowego i kilkuosobowej grupy reprezentantów kierownictwa „Solidarności” na czele z Lechem Wałęsą. Grupa ta prowadziła rozmowy z przedstawicielami rządu PRL, zakończone podpisaniem tzw. porozumienia warszawskiego. Jurczyk utwierdził się wówczas w przekonaniu o złej woli władz i nabrał nieufności do związkowych doradców. Został też urażony postawą samego Wałęsy, który odciął od wpływu na podejmowane decyzje innych związkowych liderów, w tym samego Jurczyka. W kolejnych miesiącach Jurczyk, opierając się na szeregowych masach członkowskich „Solidarności”, wraz z nimi zaczął ulegać postępującej radykalizacji. Na I Krajowym Zjeździe Delegatów NSZZ wystąpił jako kontrkandydat Wałęsy w wyborach na przewodniczącego związku, próbując dać odpór jego autorytarnemu stylowi zarządzania „Solidarnością”. Wyciągnąwszy lekcję z przebiegu kryzysu bydgoskiego, Jurczyk w całej swojej dalszej karierze związkowej i politycznej odwoływał się do woli i opinii „zwykłych obywateli”.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Źródła archiwalne
2.Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, sygn. 514/4/20.
3.Archiwum Ośrodka Karta, „Solidarność” – narodziny ruchu, sygn. A/16/3.
4.Archiwum Państwowe w Warszawie – Oddział Dokumentacji Osobowej i Płacowej w Milanówku, Stocznia Szczecińska S.A. Szczecin, sygn. T-859-1967-062251.
5.Relacje, wspomnienia, dzienniki
6.Dębska, Agnieszka, Maciej Kowalczyk, oprac. Kryzys bydgoski 1981. T. 3: W relacjach świadków. Warszawa: Ośrodek KARTA & Narodowe Centrum Kultury, 2013.
7.Jankowska, Janina. Portrety niedokończone. Rozmowy z twórcami „Solidarności” 1980–1981, wstęp i oprac. Andrzej Friszke. Warszawa: Biblioteka „Więzi”, 2003.
8.Modzelewski, Karol. Zajeździmy kobyłę historii. Wyznania poobijanego jeźdźca. Warszawa: Wydawnictwo ISKRY, 2013.
9.Rakowski, Mieczysław F. Dzienniki polityczne 1979–1981. Warszawa: Iskry, 2004.
10.Szejnert, Małgorzata, Tomasz Zalewski. Szczecin: Grudzień – Sierpień – Grudzień. Szczecin: Walkowska Wydawnictwo, 2008.
11.Zieliński, Piotr. Marian Jurczyk. Zły prezydent. Wywiad – rzeka. Szczecin, 2008.
12.Źródła publikowane
13.Benken, Przemysław, Magdalena Dźwigał, Marcin Stefaniak, oprac. Franciszka Skwierczyńskiego „tajna kronika” szczecińskiej „Solidarności” w latach 1980–1982. Szczecin–Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020.
14.Gajos, Robert, Krzysztof Osiński, Piotr Rybarczyk, oprac. Kryzys bydgoski 1981. Przyczyny, przebieg, konsekwencje. T. 2: Dokumenty. Bydgoszcz–Gdańsk–Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2013.
15.Gontarczyk, Piotr. Tajny współpracownik „Święty”. Dokumenty archiwalne sprawy Mariana Jurczyka. Warszawa: Arwil s.c., 2005.
16.Kozłowski, Tomasz, wstęp. PZPR a „Solidarność” 1980–1981. Tajne dokumenty Biura Politycznego. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2013.
17.Krajowa Komisja Porozumiewawcza NSZZ „Solidarność”. Posiedzenie w dniach 31 III – 1 IV 1981 r. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza, 1987.
18.Owsiński, Marek, wybór, Tomasz Kozłowski, wstęp i oprac. Dokumenty Krajowej Komisji Porozumiewawczej i Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” (1980–1981). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2012.
19.Posiedzenie Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność” 23–23 marca 1981 r. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza, 1986.
20.Artykuły i monografie naukowe
21.Cenckiewicz, Sławomir. Anna Solidarność. Życie i działalność Anny Walentynowicz na tle epoki. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2010.
22.Eisler, Jerzy. Siedmiu wspaniałych. Poczet pierwszych sekretarzy KC PZPR. Warszawa: Czerwone i Czarne, 2014.
23.Friszke, Andrzej. Rewolucja Solidarności 1980–1981. Kraków: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk & Znak & Europejskie Centrum Solidarności, 2014.
24.Holzer, Jerzy. „Solidarność” 1980–1981. Geneza i historia. Paryż: Instytut Literacki, 1984.
25.Kościelny, Robert, Artur Kubaj. „NSZZ »Solidarność« Region Pomorze Zachodnie”. W: NSZZ „Solidarność” 1980–1989. T. 3: Polska Północna, red. Łukasz Kamiński, Grzegorz Waligóra, 247–354. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2010.
26.Kościelny, Robert. Wiosna wolnych Polaków. Wersja szczecińska. Warszawa: Wydawnictwa Drugie, 2017.
27.Krasucki, Eryk. „Marian Jurczyk – w poszukiwaniu (straconej?) biografii (1970–1989)”. W: Szczecin – historię tworzą ludzie. Druga Konferencja Edukacyjna, 11 XII 2009 r., red. Katarzyna Rembacka, 201–222. Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2010.
28.Kubaj, Artur. „Kryzys bydgoski w Szczecinie”. W: Konfrontacje i negocjacje. Wokół konfliktów społeczno-politycznych w PRL z początku lat osiemdziesiątych XX w., red. Mirosław Golon, Krzysztof Osiński, 143–164. Bydgoszcz–Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
29.Kubaj, Artur. „Marian Jurczyk – Lech Wałęsa. Rywalizacja, współdziałanie, konfrontacja”. W: Szczecin z oddali. Piąta Konferencja Edukacyjna, 30 XI 2012 r., red. Katarzyna Rembacka, 223–243. Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2014.
30.Matusewicz, Zdzisław. Szczecin 1980–1981. Rewolucja „Solidarności”. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 1997.
31.Osiński, Krzysztof, Piotr Rybarczyk. Kryzys bydgoski 1981. Przyczyny, przebieg, konsekwencje. T. 1: Monografia. Bydgoszcz–Gdańsk–Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2013.
32.Pałka, Jarosław. Polskie wojska operacyjne w Układzie Warszawskim. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2022.
33.Siedziako, Michał. „Porozumienia sierpniowe. Dlaczego »Szczecin podpisał pierwszy« i jakie to miało znaczenie?”. Wolność i Solidarność 11–12 (2019–2020): 14–34.
34.Artykuły prasowe
35.Dziechciowski, Tadeusz, Tomasz Zieliński. „Pod presją” [wywiad z Marianem Jurczykiem]. Jedność. Tygodnik NSZZ Solidarność Pomorza Zachodniego 14 (1981).
36.Kowalińska-Maślanka, Lidia, Michał Paziewski, Jarosław Piwar, Andrzej Węglarz, Tomasz Zieliński. „Tacy jesteśmy!”. Jedność. Tygodnik NSZZ Solidarność Pomorza Zachodniego 23 (1981).
37.„List otwarty Mariana Jurczyka do wiceprezesa Rady Ministrów PRL Mieczysława F. Rakowskiego”. Jedność. Tygodnik NSZZ Solidarność Pomorza Zachodniego 14 (1981).
38.[Zimowski, Jerzy]. „Marian Jurczyk”. Obraz. Miesięcznik Społeczny 1 (1984).