Studia Językoznawcze

Umiejętność werbalizacji procesów mentalnych jest jedną z podstawowych kompetencji człowieka, umożliwiającą mu przeżycie. Przekazywanie prostych i złożonych komunikatów językowych, ujmowanie myśli w słowa, artykulacja potrzeb i postaw, abstrahowanie oraz różnicowanie są podstawami społecznej egzystencji jednostki. Potwierdzając, akceptujemy rzeczywistość. Negowanie uprzednio potwierdzonego umożliwia przyjęcie zróżnicowanej postawy. Bez umiejętności negacji nie dane by nam było w sposób kompetentny wyznaczyć granice własnej akceptacji. Istota kompetencji negacji powoduje, że należy uznać jej autonomiczną pozycję wśród podstawowych wypowiedzeń determinowanych intencją nadawcy komunikatu językowego. Każdy użytkownik języka, wolny od dysfunkcji werbalnych, jest w stanie ocenić normatywność danego komunikatu. Tę umiejętność warunkuje przyswojona w procesie nabywania języka skończona liczba reguł gramatycznych, które determinują konstrukcję struktur syntaktycznych. Mimo przekonania, że ilość konstruowanych zdań ma wartość nieskończoną, należy stwierdzić, że ze względu na ograniczoną, choć wielką, objętość słownika danego języka, który obejmuje skończoną ilość słów, również ilość zdań stanowi liczbę ostateczną. Negacja funkcjonalna w jidysz, niemieckim i polskim realizowana jest przy zastosowaniu różnorodnych eksponentów leksykalno-semantycznych w strukturach syntaktycznych. Ich pozycjonowanie oraz kwantyfikacja zdaniowa wywierają bezpośredni wpływ na proces polaryzacji semantycznej [+]/[-] danego wypowiedzenia. W artykule przedstawiono, obok podstawowego inwentarza determinantów negacji, główne typy negacji ze względu na udział i rodzaj determinantów. Na podstawie zebranych przykładów z normatywnych korpusów językowych badanych języków zweryfikowano proces polaryzacji semantycznej [+]/[-]. Negacja jako proces różnorodny oraz wykorzystywany nie tylko w celu konstruowania przeczenia bądź modyfikacji cech prozodycznych wypowiedzenia stanowi obszerny materiał badawczy, a wskazane w pracy anomalia struktur syntaktycznych oraz otwarte pytania, na które w dalszym procesie badawczym należy poszukiwać odpowiedzi, świadczą o szczególności tego fenomenu językowego.