Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2017.16-14
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Lista wydań / t. 16, 2017
Językowy obraz dzieciństwa Tomaszka Niechcica w świecie przedstawionym Nocy i dni Marii Dąbrowskiej

Autorzy: Jolanat Słoboda
Uniwersytet Szczeciński, Akademickie Centrum Kształcenia Językowego, Szczecin
Słowa kluczowe: idiolekt pisarza język opisów słownictwo
Data publikacji całości:2017
Liczba stron:15 (221-235)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Noce i dnie Marii Dąbrowskiej w pisują się w nurt tradycji powieści realistycznych XIX wieku. Najważniejszymi elementami świata przedstawionego są w niej bogate opisy życia rodziny Niechciców. Celem rozważań w artykule jest analiza językowej kreacji dzieciństwa Tomaszka, najmłodszego dziecka Barbary i Bogumiła Niechciców, ukazana w podziale semantycznym: wygląd zewnętrzny, usposobienie i zachowanie, relacje zachodzące między synem a rodzicami. W językowej kreacji świata Tomaszka dominuje rzeczowa i uprawdopodobniona relacja. W opisie wyglądu zewnętrznego brak szczegółowych opisów na rzecz niezbędnych do nakreślenia prezentacji bohatera epitetów określających kształty, kolory, które nie konotują treści naddanych. Autorka kreśli ogólne, wybrane cechy wyglądu bohatera, wprowadza nieliczne epitety, które służą odmalowaniu istotnych szczegółów wyglądu zewnętrznego chłopca. Realistyczny sposób opisu usposobienia i zachowań chłopca pozbawiony jest poetyckich porównań i symbolicznych odwołań. Dąbrowska charakteryzuje swojego bohatera z różnych perspektyw badawczych, najczęściej w formie relacji narratora na temat myśli i spostrzeżeń rodziców. W opisach relacji zachodzących między synem i rodzicami użycie formy dialogu ujawnia w sposób niezwykle żywy i obrazowy emocje Bogumiła i Barbary. W językowej kreacji Tomaszka Dąbrowska nie rezygnuje w sposobie narracji z pewnego świadomego subiektywizmu. Często stosuje metodę pośredniego obserwatora, którym najczęściej jest Barbara, rzadziej Bogumił. Pisarka niepostrzeżenie przechodzi z toku narracji autorskiej do mowy pozornie zależnej, nasycając tekst ciepłem subiektywnego wzruszenia.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Bołdyrew, Aneta. Matka i dziecko w rodzinie polskiej. Ewolucja modelu życia rodzinnego w latach 1795–1918. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2008.
2.Dąbrowska, Maria. Pisma wybrane. Noce i dnie. T. I–III. Warszawa: Czytelnik, 1956.
3.Drewnowski, Tadeusz. Rzecz russowska. O pisarstwie Marii Dąbrowskiej. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2000.
4.Faron, Bolesław, red. Prozaicy dwudziestolecia międzywojennego. Sylwetki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1974, 129–138.
5.Maciąg, Włodzimierz. Sztuka pisarska Marii Dąbrowskiej. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1995.
6.Markiewicz, Henryk. ,,Noce i dnie na tle polskiej tradycji powieściowej”. W: Pięćdziesiąt lat twórczości Marii Dąbrowskiej. Referaty i materiały sesji naukowej, red. Ewa Korzeniewska. Warszawa: PIW, 1963, 32–45.
7.Seniów, Adrianna. ,,Językowa kreacja życia dzieci wiejskich w nowelach Elizy Orzeszkowej”, Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 8 (2009): 125–141.
8.Seniów, Adrianna. ,,Językowa kreacja życia dzieci wiejskich w nowelach Bolesława Prusa”, Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 9 (2010): 235–255.
9.Skorupska-Raczyńska, Elżbieta. ,,Językowa kreacja uczuć dziecka w XIX-wiecznej literaturze polskiej na przykładzie wybranych nowel i opowiadań Elizy Orzeszkowej”. W: Cierpienie dziecka, red. Elżbieta Skorupska-Raczyńska, Grzegorz Cyran, Dariusz Jastrząb. Gorzów Wielkopolski: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Gorzowie Wielkopolskim, 2008, 113–123.
10.Skubalanka, Teresa. Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984.
11.Sławiński, Janusz. ,,Pozycja narratora w Nocach i dniach Marii Dąbrowskiej”. W: Pięćdziesiąt lat twórczości Marii Dąbrowskiej. Referaty i materiały sesji naukowej. Red. Ewa Korzeniewska. Warszawa: PIW, 1963, 82–98.
12.Żołądź-Strzelczyk, Dorota. Dziecko w dawnej Polsce. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2002.