Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie


ISSN: 1230-0780     eISSN: 2719-4337    OAI    DOI: 10.18276/skk.2021.28-21
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  CEEOL  ERIH PLUS

Issue archive / nr 28 2021
Cardinal Stefan Wyszynski’s personalist-communitarian concept of the state and the socio-political transformations of Poland in the post-war decades

Authors: Ryszard Ficek ORCID
the Jordan University College in Morogoro/Tanzania
Keywords: state Cardinal Stefan Wyszyński personalism communitarianism “socialist democracy” political transformation common good
Data publikacji całości:2021-12-14
Page range:24 (399-422)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The article debates the issues of the personalist-communitarian concept of social life presented by Cardinal Stefan Wyszyński in the context of the political and social transformations taking place in Poland in the post-war decades. In his praxeological approach, Wyszyński perceives the breakdown of the Christian community and morality as the primary social problem caused by the destructive influence of a human being inscribed in the ideology of collectivism and individualism. Therefore, the above article analyzes the specifics of “incomplete” concepts of man, as well as criticizes the doctrines responsible for the adverse effects of the socio-political changes taking place in the post-war decades of Polish history. This paper also proposes ways in which contemporary models of social life can shape the socio-political reality based on a genuinely humanistic vision of man and citizen.
Download file

Article file

Bibliography

1.Antoszewski, Andrzej, Teresa Łoś-Nowak. “Państwo”. In: Leksykon politologii, eds. Andrzej Antoszewski, Ryszard Herbut, 260–273. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1995.
2.Bartnik, Czesław Stanisław. Pedagogia narodowa prymasa Stefana Wyszyńskiego. Lublin: KUL, 2001.
3.Borowik, Zbigniew. “Wspólnota państwowa w nauczaniu Kardynała Stefana Wyszyńskiego”. Życie Katolickie 7–8 (1984): 142–150.
4.Brunner, Georg. “Legitimacy Doctrines and Legitimation Procedures in East European Systems”. In: Political Legitimation in Communist States, eds. T.H. Rigby, Ferenc Feher, 27–44. London–New York: Palgrave Macmillan, 1982.
5.Clapham, Chistopher. “Clientelism and the state”. In: Privatepatronage and public power, ed. Christopher Clapham, 4–16. London: Palgrave Macmillan, 1982.
6.Cochran, Clarke E. “The Thin Theory of Community: The Communitarians and their Critics”. Political Studies 32 (1989): 422–435.
7.Cudworth, Erika. The Modern State: Theories and Ideologies. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2007.
8.Cunningham, Frank. Democratic Theory and Socialism. Cambridge: Cambridge University Press, 1987.
9.Erman, Eva, Anders Uhlin. Legitimacy Beyond the State? Re-examining the Democratic Credentials of Transnational Actors. New York: Palgrave Macmillan, 2010.
10.Etzioni, Amitai. The Spirit of Community. New York: Crown Books, 1993.
11.Fabienne, Peter. “Legitimate Political Authority and Expertise”. In: Legitimacy: The State and Beyond, eds. Wojciech Sadurski, Michael Sevel, Kevin Walton, 32–42. New York–London: Oxford University Press, 2019.
12.Ficek, Ryszard. Christians in Socio-Political Life: An Applied Analysis of the Theological Anthropology of Cardinal Stefan Wyszyński Primate of Poland. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2020.
13.Ficek, Ryszard. Zaangażowanie chrześcijan w życie publiczne w kontekście nauczania kardynała Stefana Wyszyńskiego prymasa Polski. Lublin: Gaudium, 2020.
14.Friedman, Milton. Capitalism and Freedom. Chicago: University of Chicago Press, 1962.
15.John Paul II. “Centessimus annus”. Access 27.08.2020. http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_01051991_centesimus-annus.html.
16.John Paul II. “Reconciliatio et paenitentia”. Access 27.08.2020. https://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/en/apost_exhortations/documents/hf_jp-ii_exh_02121984_reconcilia¬tio-et-paenitentia.html.
17.John Paul II. “Sollicitudo rei socialis”. Access 27.08.2020. http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_30121987_sollicitudo-rei-socialis.html.
18.John XXIII. “Mater et Magistra”. Access 27.08.2020. http://www.vatican.va/content/john-xxiii/en/encyclicals/documents/hf_j-xxiii_enc_15051961_mater.html.
19.Kowalczyk, Stanisław. U podstaw demokracji: Zagadnienia aksjologiczne. Lublin: RW KUL, 2001.
20.Kowalska, Joanna. “Kardynał Wyszyński w walce o człowieka sumienia”. Społeczeństwo 26, 3 (2016): 131–136.
21.Lauterpacht, Hersch. Recognition in International Law. New York: Cambridge University Press, 2012.
22.Leo XIII. “Diuturnum” (29.06.1881). Access 27.08.2020. http://www.vatican.va/content/leo-xiii/en/encyclicals/documents/hf_l-xiii_enc_29061881_diuturnum.html.
23.Leo XIII. “Graves de communion” (1901). Access 27.08.2020. http://www.vatican.va/content/leo-xiii/en/encyclicals/documents/hf_l-xiii_enc_18011901_graves-de-communi-re.html.
24.Leo XIII. “Libertas” (20.06.1892). Access 27.08.2020. http://c.vatican.va/content/leo-xiii/en/encyclicals/documents/hf_l-xiii_enc_20061888_libertas.html.
25.Lewis, Paul. Eastern Europe: Political Crisis and Legitimation. London–Sydney: Croom Helm, 1984.
26.Mann, Michael. “The Ideology of Intellectuals and Other People in the Development of Capitalism”. In: Stress and Contradiction and Modern Capitalism, eds. Leon Lindberg and Robert Alford, 268–287. Lexington, MA: Lexington Books, 1975.
27.Mariański, Janusz. “Demokracja bez wartości? Refleksje wokół encykliki «Centesimus annus» i sytuacji w Polsce”. In: Wartości u podstaw demokracji, red. Janusz Nagórny, Andrzej Derdziuk, 29–71. Lublin–Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne, 2002.
28.Maritain, Jacques. “Chrześcijaństwo i demokracja”. Znak 4 (1992): 45–47.
29.Mayntz, Renate. “Legitimacy and the Directive Capacity of the Political System”. In: Stress and Contradiction in Modern Capitalism: Public Policy and the Theory of the State, ed. Leon N. Lindberg, 272–283. Lexington: Mass, Lexington Books, 1975.
30.Nelson, Brian. The Making of the Modern State: a Theoretical Evolution. New York: Palgrave Macmillan, 2006.
31.Pakulski, Jan. “Legitimacy and Mass Compliance: Reflection on Max Weber and Soviet-type Societies”. British Journal of Political Science 16 (1986): 451–472.
32.Paul VI. “Populorum progression”. Access 27.08.2020. http://www.vatican.va/content/paul-vi/en/encyclicals/documents/hf_p-vi_enc_26031967_populorum.html.
33.Pius XII. “Orędzie radiowe wygłoszone w wigilię Bożego Narodzenia 1944 r.”. Acta Apostolicae Sedis 37 (1945): 5–23, 36.
34.Przeworski, Adam. Capitalism and Social Democracy. Cambridge: Cambridge University Press, 1985.
35.Rawls, John. A Theory of Justice. Cambridge: Harvard University Press, 1971.
36.Rybicki, Zygmunt, Andrzej Werblan. “Historyczne miejsce demokracji socjalistycznej”. Państwo i Prawo 8–9 (1977): 23–38.
37.Sartori, Giovanni. The Theory of Democracy Revisited. Chatham: Chatham N.J., 1987.
38.Skorowski, Henryk. Problematyka praw człowieka: Stadium z nauki społecznej Kościoła. Warszawa: Wydawnictwa Akademii Teologii Katolickiej, 1996.
39.Sokół, Wojciech. Legitymizacja systemów politycznych. Wydawnictwo UMCS, Lublin 1997.
40.Sternberger, Reiner. “Legitimacy”. In: International Encyclopedia of Social Science. Vol. IX, ed. David E. Sills, 244–246. New York: Macmillan, 1989.
41.Sutor, Berhard. Etyka polityczna: Ujęcie całościowe na gruncie chrześcijańskiej nauki społecznej, 42–43. Warszawa: Kontrast, 1994.
42.Weber, Max. Economy and Society. Los Angeles–London: Berkeley, 1978.
43.Wyszyński, Stefan. “«Abyście byli synami światłości». Do naukowców Warszawy (21.03.1959)”. In: Stefan Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 123–128. Warszawa: ODISS, 1990.
44.Wyszyński, Stefan. “Apel Prymasa Polski ze stolicy. Do wszystkich dzieci Wspólnej Ojczyzny (Warszawa, 25.12.1970)”. In: Stefan Wyszyński, W sercu stolicy, 153–159, Warszawa: Soli Deo, PAX, 2000.
45.Wyszyński, Stefan. “Bez ofiar i wyrzeczeń nie ma zwycięstwa. Warszawa – kościół Matki Bożej Zwycięskiej 16 VIII 1970”. In: Stefan Wyszyński, Z gniazda orląt, 101–109. Rome: Papieski Instytut Studiów Kościelnych, 1972.
46.Wyszyński, Stefan. “Głos synodu na temat sprawiedliwości w świecie. Po powrocie z Synodu Biskupów. Warszawa 6.01.1972”. In: Stefan Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 477–482. Warszawa: ODISS, 1990.
47.Wyszyński, Stefan. “«Homo Dei». I Kazanie Świętokrzyskie 13.01.1974”. In: Stefan Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 574–580. Warszawa: ODISS, 1990.
48.Wyszyński, Stefan. “«Homo Politicus». III kazanie świętokrzyskie (27.01.1974)”. In: Stefan Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 589–596. Warszawa: ODISS, 1990.
49.Wyszyński, Stefan. “Jakiej chcecie Polski? Do młodzieży akademickiej w Warszawie 22.03.1972”. In: Stefan Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 488–493. Warszawa: ODISS, 1990.
50.Wyszyński, Stefan. “Kamienie węgielne budowania na górach świętych. Na Jasnej Górze po powrocie z uwięzienia 2.11.1956”. In: Stefan Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 62–66. Warszawa: ODISS, 1990.
51.Wyszyński, Stefan. “Kościół jest najbliższym sprzymierzeńcem waszych dążeń. Gniezno–Dom Prymasowski 4.02.1981”. In: Stefan Wyszyński, Do „Solidarności”, Rady i wskaza¬nia, 47–56. Warszawa: Oficyna Naukowa, 1996.
52.Wyszyński, Stefan. Miłość i sprawiedliwość społeczna. Poznań: Pallottinum, 1993.
53.Wyszyński, Stefan. “Naród – Kościół – Państwo. Kazanie świętokrzyskie (25.01.1976)”. In: Stefan Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 705–713. Warszawa: ODISS, 1990.
54.Wyszyński, Stefan. “«Nauczycielu prawdomówny!». Do nauczycieli Warszawy 6.11.1960”. In: Stefan Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 168–173. Warszawa: ODISS, 1990.
55.Wyszyński, Stefan. “O chrześcijańskim wyzwoleniu człowieka, List pasterski na adwent 1946”. In: Stefan Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 14–28. Warszawa: ODISS, 1990.
56.Wyszyński, Stefan. “O katolickiej woli życia. List pasterski na Wielkanoc 1947”. In: Stefan Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 29–40. Warszawa: ODISS, 1990.
57.Wyszyński, Stefan. “O moralną odnowę narodu. Po ogłoszeniu encykliki «Pacem in terris». Białystok 2.06.1963”. In: Stefan Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 1005–1011. Warszawa: ODISS, 1990.
58.Wyszyński, Stefan. “O pokoju na ziemi. Po ogłoszeniu encykliki «Pacem in terris». Białystok 2.06.1963”. In: Stefan Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 212–215. Warszawa: ODISS, 1990.
59.Wyszyński, Stefan. “Odpowiedzialność – obowiązki i prawa w życiu narodu. Jasna Góra 26.08.1980”. In: Stefan Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 948–954. Warszawa: ODISS, 1990.
60.Wyszyński, Stefan. “Pokój jest dziełem sprawiedliwości. Na Boże Narodzenie 25.12.1972”. In: Stefan Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 524–528. Warszawa: ODISS, 1990.
61.Wyszyński, Stefan. “Prawa osoby ludzkiej w społeczeństwie. Warszawa – kościół św. Anny 18.03.1957”. In: Stefan Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981. Vol. 1–67. Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie. Vol. II, 4–5.
62.Wyszyński Stefan. “Problem pracy górników w Polsce. List do księdza biskupa Herberta Bednorza (2.02.1978)”. In: Stefan Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 810–814. Warszawa: ODISS, 1990.
63.Wyszyński, Stefan. “Prymat osoby nad rzeczą. Z okazji 30. rocznicy powstania Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej KUL 7.3.1976”. In: Stefan Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 714–718. Warszawa: ODISS, 1990.
64.Wyszyński, Stefan. “«Res sacra homo». Podczas jubileuszu świętego Wincentego à Paulo w Krakowie 27.09.1960”. In: Stefan Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 150–156. Warszawa: ODISS, 1990.
65.Wyszyński, Stefan. “Stawiamy na rodzinę. Do referentek poradnictwa rodzinnego w parafi¬ach. Gniezno 6.02.1973”. In: Stefan Wyszyński, Prymat człowieka w ładzie społecznym, 55–65. Londyn: Odnowa, 1976.
66.Wyszyński, Stefan. “Sumienie prawe u podstaw odnowy życia narodowego. Do wiernych (Warszawa, 6.01.1981)”. In: Stefan Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 986–994. Warszawa: ODISS, 1990.
67.Wyszyński, Stefan. “«Sursum corda». Z kazania do górali tatrzańskich. Zakopane 1957”. In: Stefan Wyszyński, Wszystko postawiłem na Maryję, 142–148. Paris: Editions du Dialogue, 1980.
68.Wyszyński, Stefan. “«W obronie życia Polaków», Warszawa–Leszno 9.03.1975”. In: Stefan Wyszyński, Prymat człowieka w ładzie społecznym, 184–188. London: Odnowa, 1976.
69.Wyszyński, Stefan. “Wołanie ludzkości o obecność Kościoła w świecie współczesnym. Warszawa 18.04.1973”. In: Stefan Wyszyński, “Idzie nowych ludzi plemię…”. Wybór przemówień i rozważań, 91–98. Poznań–Warszawa: Pallottinum, 1973.
70.Wyszyński, Stefan. “Zmaganie się sprawiedliwości i miłości. Zwycięstwo miłości. Warszawa – kościół oo. Bazylianów 6.04.1968”. In: Stefan Wyszyński, “Idzie nowych ludzi plemię…”. Wybór przemówień i rozważań, 232–237. Poznań–Warszawa: Pallottinum, 1973.