Acta Iuris Stetinensis

Previously: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Acta Iuris Stetinensis


ISSN: 2083-4373     eISSN: 2545-3181    OAI    DOI: 10.18276/ais.2022.39-10
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  CEEOL  ERIH PLUS

Issue archive / 3/2022 (39)
Głusi w labiryncie prawa. Sytuacja prawna głuchoniemych w polskim systemie prawnym w obszarze prawa spadkowego
(The deaf in the maze of law)

Authors: Jacek Sobczak ORCID
Akademia Ekonomiczno-Humanistyczna w Warszawie
Keywords: exclusion deaf inheritance law witness will
Data publikacji całości:2022
Page range:24 (161-184)
Cited-by (Crossref) ?:
Downloads ?: 146

Abstract

Legal exclusion is not an intrinsic, unconditioned feature or event but a contextual issue. This context is given by a legal normative provision contained in a legal act (actual or incorrectly presumed) and the specific discriminatory situation in which the addressees of that legal act find themselves as a result of that provision. The law itself can be exclusionary, and the accepted system of defining the law creates a situation of exclusion. Deaf people have been marginalised and excluded from social life since the ancient times. Although acts of universal public international law and acts of European regional systems (EU and Council of Europe) try to protect the disabled, including the deaf, the Polish legal system does have discriminatory regulations. These are provisions of inheritance law that exclude the deaf from being witnesses to a will. The article analyses these situations by looking at judicial decisions and opinions of legal commentators. It is concluded that the line of jurisprudence developed in the judicature and largely approved by legal scholars is heading in the direction of liberalising the prohibitions formulated in Article 956 of the Civil Code. At the same time, the normative prohibition of making allographic wills cannot be mitigated. These solutions existing in the Polish inheritance law seem to be firmly rooted in the tradition dating back to Roman times. Maintaining them in the current law is not a result of a desire to discriminate against the deaf but seems to stem from a desire to ensure certainty of legal transactions.
Download file

Article file

Bibliography

1.Abdul Ahad Wani, Exclusion of Judicial Review: Administrative Efficiency Confronts Legitimacy of Power, New Delhi 1987.
2.Babińska-Górecka R., w: K.W. Baran, M. Włodarczyk (red.), System prawa pracy. T. VIII Prawo rynku pracy, Warszawa 2018.
3.Bieda J., Testament – prawo a praktyka Królestwa Polskiego w świetle akt notariuszy zgierskich w latach 1826–1875, Łódź 2013.
4.Bielak U., Prawa dzieci niepełnosprawnych, w: Wokół praw dziecka, Warszawa 1995.
5.Bieleń A., Dobrowolski R., Raport na temat interaktywnych modeli niepełnosprawności i możliwości ich adaptacji w warunkach polskich, www.glusiwpracy.dobrekadry.pl/dokumenty/Raport-interaktywne_modele.pdf.
6.Branson J., Miler D., Damned for their difference: the cultural construction of deaf people as disabled, Washington 2002.
7.Cywiński Z., Nieegalitarne prawo w nieegalitarnym społeczeństwie. Wykluczenie prawne jako rodzaj wykluczenia społecznego, w: A. Turska (red.), Prawo i wykluczenie. Studium empiryczne, Warszawa 2010.
8.Daniel K., Społeczna ocena praw mniejszości religijnych w aspekcie wykluczenia, w: A. Turska (red.), Prawo i wykluczenie. Studium empiryczne, Warszawa 2010.
9.Dobrzański B., Jakie zmiany w stosunku do prawa spadkowego z 1956 r. wprowadzi kodeks cywilny?, „Palestra” 1964, nr 7–8.
10.Durand-Lasserve A., L’exclusion des pauvres dans les Villas du Tiers-Monde: acces au sol et au logement, Paris 1986.
11.Dworkin R., Biorąc prawa poważnie, Warszawa 1998.
12.Dziewięcka-Bokun L., Ekskluzja społeczna jako problem polityki społecznej, w: L. Dziewięcka-Bokun, K. Zamorska (red.), Polityka społeczna. Teksty źródłowe, Wrocław 2003.
13.Eyler J.R., Disability in the Middle Ages: reconsiderations and reverbations, New York 2010.
14.Ferrand C., Exclusion et sous proletariat, Paris 1982.
15.Frieske K.W., Społeczne wykluczenie – różne poziomy analizy, w: B. Rysz-Kowalczyk, B. Szatur-Jaworska (red.), Wokół teorii polityki społecznej, Warszawa 2003.
16.Frieske K.W., Społeczne wykluczenie: o nicowaniu pojęć, w: S. Golinowska, E. Tarkowska, I. Topińska (red.), Ubóstwo i wykluczenie społeczne. Badania – metody – wyniki, Warszawa 2005.
17.Frysztacki K., Wokół istoty „społecznego wykluczenia” oraz „włączenia”, w: J. Grotowska-Leder, K. Faliszek (red.), Ekskluzja i inkluzja społeczna. Diagnoza – uwarunkowania – kierunki działań, Toruń 2005.
18.Galster J., Lis-Staranowicz D., Status języka migowego w prawie polskim i niemieckim (analiza komparatystyczna), „Państwo i Prawo” 2021, nr 1.
19.Garbat M., Postawy społeczne wobec osób z niepełnosprawnością w epoce starożytnej, „Rozprawy społeczne” 2019, nr 1.
20.Gaw A.C., The development of the legal status the deaf: a comparative study of the rights and responsibilities of deaf-mutes in the laws of Rome, France, England and America, „American Annals of the Deaf” 1906, vol. 51, nr 1.
21.Gniewek E., Kodeks cywilny. Komentarz, 2. wyd., Warszawa 2006
22.Godek S., Elementy prawa rzymskiego w III statucie litewskim (1588), Warszawa 2004.
23.Grzesiak H., Wykluczenie społeczne w starożytnym Izraelu, w: H. Grzesiak, M. Fryz, K. Ratajczak (red.), Wykluczenie społeczne wczoraj i dziś, Poznań 2012.
24.Gwiazdomorski J., Prawo spadkowe, Warszawa 1985.
25.Ignaczewski J., Prawo spadkowe. Art. 922–1088 k.c. Komentarz, Warszawa 2004.
26.Jasińska-Kania A., Łodziński S., Wprowadzenie. Obszary i formy wykluczenia etnicznego w Polsce. Koncepcje teoretyczne i badania empiryczne, w: A. Jasińska-Kania, S. Łodziński (red.), Obszary i formy wykluczenia etnicznego w Polsce, Warszawa 2009
27.Jurewicz A.R., Pater familias dominusve iussit. Umowy zawierane z podległym władzy na podstawie polecenia zwierzchnika, Olsztyn 2015.
28.Kaltenbek L., Żurek W., Prawo spadkowe, Warszawa 2016.
29.Kessler M., Mielczarek J., Prawa publiczne osób niepełnosprawnych, w: M. Giełda, R. Raszewska-Skałecka, Prawno-administracyjne aspekty sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce, Wrocław 2015.
30.Knoppek K., Podmiotowe ograniczenia dowodu zeznań świadków w procesie cywilnym, Poznań 1985.
31.Kojder A., Dyskretne formy wykluczenia prawnego, w: M. Jarosz, Naznaczeni i napiętnowani. O wykluczeniu politycznym, Warszawa 2008.
32.Kojder A., Wykluczenie prawne jako fakt społeczny, w: A. Turska, Prawo a wykluczenie. Studium empiryczne, Warszawa 2010.
33.Kojder A., Wykluczenie prawne w świetle konstytucyjnej zasady równości wobec prawa, w: J. Majchrowski (red.), Państwo – prawo – polityka, Warszawa 2007.
34.Kordasiewicz B. (red.), Prawo spadkowe, system prawa prywatnego, t. 10, red. Z. Radwański, Warszawa 2015.
35.Korzon A., Totalna komunikacja jako podejście wspomagające rozwój zdolności językowych uczniów głuchych, Kraków 1998.
36.Książkiewicz I., Ewolucja postaw wobec kwestii postrzegania niepełnosprawności, w: M. Lejzerowicz, I. Książkiewicz (red.), Osoba z niepełnosprawnością a instytucje pomocowe, Wrocław 2002.
37.Kubiak M., Europeizacja polityki społecznej, w: R. Gabryszak, D. Magierek (red.), Europejska polityka społeczna, Warszawa 2011.
38.Kurowski K., Wolności i prawa człowieka z perspektywy osoby niepełnosprawnej, Warszawa 2014.
39.Kursa S.P., Testator i formy testamentu w rzymskim prawie justyniańskim, Warszawa 2017.
40.Lawson R.G., Exclusion Clauses, London 1983.
41.Leage R.W., Roman private law: founden on the „institutes” of Gaius and Justinian, London 1906.
42.Lejzerowicz M., Osoby z niepełnosprawnością w systemie edukacji, w: M. Lejzerowicz, I. Książkiewicz (red.), Osoba z niepełnosprawnością a instytucje pomocowe, Wrocław 2002.
43.Lepianka D., Czym jest wykluczenie społeczne? Wprowadzenie do europejskich debat na temat ekskluzji, „Kultura i Społeczeństwo” 2002, nr 4.
44.Lewandowska A., Status mniejszości w świetle prawa europejskiego i polskiego – język migowy podstawą uznania społeczności głuchych za mniejszość językową/językowo-kulturową, „Przegląd Prawa Prywatnego” 2022, nr 1.
45.Łojko E., Działalność zawodowa prawników a wykluczenie prawne, w: A. Turska (red.), Prawo i wykluczenie. Studium empiryczne, Warszawa 2010.
46.Metzer I., Disability in medieval Europe: thinking about physical impariment during the high middle ages, c. 1100–1400, London 2006.
47.Niedośpiał M., Świadkowie testamentu, Kraków 2019.
48.Nomeland M., Nomeland R., The Deaf Community in America: History in the Making, London 2012.
49.Okolski A., Zasady prawa cywilnego obowiązujące w Królestwie Polskiem, Warszawa 1885.
50.Okopiński H., Zarys dziejów nauczania głuchoniemych, Warszawa 1965.
51.Osajda K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. III Spadki (art. 922–1088), Warszawa 2013.
52.Oswin M., w: C. Robinson, K. Stalker (red.), Growing up with disability, London 1999.
53.Piasecki M., Społeczny model niepełnosprawności, w: Prawa człowieka a osoby niepełnosprawne, Warszawa 1997.
54.Podgórska-Jachnik D., Historia wychowania i edukacji głuchych z perspektywy surdopedagogiki w początku XXI w., w: J.J. Błeszyński, D. Byczała, J.Binnebesel (red.), Historyczne dyskursy nad pedagogiką specjalną – w ujęciu pedagogicznym, Łódź 2008.
55.Resich Z. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Spadki, Warszawa 1972.
56.Rose M.L., Deaf and Dumb in Ancient Greece, w: L.J. Davis (red.), The Disability Studies Reader, London 2006.
57.Sacks O., Zobaczyć głos. Podróż do świata ciszy, Poznań 1998.
58.Sadowski P., Głusi i niemi w instytucjach Justyniana, w: K. Szczygielski (red.), Justynian i prawo rzymskie. Refleksje w 1450 rocznicę śmierci cesarza, Białystok 2015.
59.Sienkiewicz T., Status człowieka niepełnosprawnego w prawie administracyjnym, Warszawa 2006.
60.Siła-Nowicki S., Komunikacja słuchowa i wzrokowa w systemie kształcenia głuchych, Warszawa 1996.
61.Skowrońska-Bocian E., Forma testamentu w prawie polskim, Warszawa 1991.
62.Staśkiewicz W., Wykluczenie prawne w procesie tworzenia prawa, w: A. Turska (red.), Prawo i wykluczenie. Studium empiryczne, Warszawa 2010.
63.Szczepankowski B., Niesłyszący – głusi – głuchoniemi. Wyrównywanie szans, Warszawa 1999.
64.Wera Z., Nowa strategia Unii Europejskiej „Europa 2020”, w: R. Gabryszak, D. Magierek, Europejska polityka społeczna, Warszawa 2011.
65.Yates D., Exclusion Clauses in Contracts, London 1982.
66.Załucki M. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2019.