Przeszłość Demograficzna Polski

Poland's Demographic Past


ISSN: 0079-7189     eISSN: 2719-4345    OAI    DOI: 10.18276/pdp.2024.46-02
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Issue archive / 46, 2024
Villages and towns in the Pomeranian archdeaconate in the years 1780-1781 – population and religion

Authors: Tomasz Nowicki ORCID
The John Paul II Catholic University of Lublin, Faculty of Humanities

Sławomir Zych ORCID
The John Paul II Catholic University of Lublin, Faculty of Humanities
Keywords: archidiakonat pomorski diecezja włocławska wizytacje parafii Józef Rybiński liczba ludności parafii katolicy protestanci Żydzi
Whole issue publication date:2024
Page range:37 (37-73)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

During the canonical visitation ordered by Bishop Józef Rybiński of Włocławek and carried out in 1780–1781, the canoni- cal recorders, in addition to the traditional description of many issues concerning the parish, also included information about the population in their reports. For this purpose, they used a tabular form in which the information was broken down by the individual villages belonging to the parish. This included not only the total number of inhabitants; the number of com- municants, the number of non-Catholics and the number of Jews were also given. The statistical analysis of these data will make it possible to determine with some precision the population of the parishes of the archdeaconry that were located in small towns and in rural parishes, as well as the population as a whole. The study also includes findings on such topics as theaver- age size of a rural settlement, the ratio of urban to rural population, the percent- age of Catholics, non-Catholics, and Jews, and the percentage of Catholics eligible for the Sacrament of Penance and Holy Communion.
Download file

Article file

Bibliography

1.Baszanowski J., Przemiany demograficzne w Gdańsku w l. 1601-1846, Gdańsk 1995;
2.Biskup M., Tomczak A., Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w., I. Rozmieszczenie własności ziemskiej. II. Sieć parafialna, „Rocznik Towarzystwa Naukowego w Toruniu” 58 (1955), z. 1, s. 1-182;
3.Dokumenty soborów powszechnych, wyd. A. Baron, H. Pietras, t. 4: Lateran V, Trydent, Watykan, Kraków 2004;
4.Główka D., Akta wizytacji kościelnych z XVII-XVIII w. jako źródło do historii kultury materialnej: gospodarstwo wiejskie w dobrach parafialnych w archidiakonacie warszawskim, [w:] Szkice z dziejów materialnego bytowania społeczeństwa polskiego, red. M. Dembińska, Wrocław 1989, s. 233-254;
5.Goldbeck J. F., Volständige Topographie des Königreichs Preussen. Teil II: Topographie von Westpreussen, Marienwerder 1789;
6.Hamryszczak A., Canonical visitations as a historical source, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 105 (2016), s. 53-62;
7.von Holsche A. K., Geographie und Statistik von West-Süd-und Neu-Ostpreussen. Nebst einer kurzen Geschichte des Königreichs Polen bis zu dessen Zertheilung, Berlin 1807, Bd. 3;
8.Hoszowski S., Spis mieszkańcow Gdańska z 1770 r., „Przeszłość Demograficzna Polski”, 7 (1975), s. 75-92;
9.Kędelski M., Ludność Pomorza Nadwiślańskiego w 1774 r. na podstawie tabel historycznych, „Przeszłość Demograficzna Polski” 21 (2000), s. 7-33;
10.Kościelak S., Katolicka społeczność Gdańska w świetle ksiąg metrykalnych z drugiej połowy XVIII w.. Nowe spojrzenie na przemiany demograficzne w wielowyznaniowym, protestanckim ośrodku, „Przeszłość Demograficzna Polski” 40 (2018), s. 83-103;
11.Kościelak S., Katolicy w protestanckim Gdańsku od drugiej połowy XVI do końca XVIII w., Gdańsk 2012;
12.Kratz G., Die Städte der Provinz Pommern – Abriß ihrer Geschicht, zumeist nach Urkunden, Berlin 1865;
13.Kuklo C., Demografia Rzeczpospolitej przedrozbiorowej, Warszawa 2009;
14.Kumor B., Przedrozbiorowe wizytacje kościelne jako źródło demograficzne, „Przeszłość Demograficzna Polski” 2 (1969) s. 3-46;
15.Litak S., Akta wizytacyjne parafii z XVI-XVIII w. jako źródło historyczne, „Zeszyty Naukowe KUL” 5 (1962), nr 3, s. 41-58;
16.Litak S., Atlas Kościoła łacińskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII w., Lublin 2006;
17.Litak S., Kościół łaciński w Rzeczypospolitej około 1772 roku, Lublin 1996;
18.Litak S., Parafie w Rzeczypospolitej w XVI-XVIII w., Lublin 2004;
19.Maerckaer H., Eine polnische Starostei und preussischer Landrathkreis. Geschichte des Schwetzer Kreises 1466-1873, Band II, Theil II: Spezielle Ortgeschichte, "Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtvereins" 17-19 (1886-1888), s. 3-597;
20.Mikulski K., Osadnictwo wiejskie województwa pomorskiego od połowy XVI do końca XVII w., Toruń 1994;
21.Mützell A. A., Krug L., Neues topographisch-statistisch-geographisches Wörterbuch des preussischen Staats, Band 5: T–Z. Halle 1823;
22.Nowicki T., Granice jednostek administracji kościelnej, w: Atlas historyczny Polski, Prusy Królewskie w drugiej połowie XVI w.. Mapy szczegółowe XVI w.. Suplement, red. H. Rutkowski, M. Słoń, Warszawa 2021, s. 14-30;
23.Nowicki T., Liczba i sieć świątyń w archidiakonacie pomorskim w l. 1583-1781, "Studia Pelplińskie" 27 (1999), s.171-196;
24.Nowicki T., Ministri ecclesiae . Służba kościelna i witrycy w diecezji włocławskiej w XVIII w., Lublin 2011;
25.Nowicki T., Źródła do badań biograficznych nad osiemnastowiecznym katolickim duchowieństwem parafialnym, „Studia Archiwalne”, 1 (2004) s. 101-107;
26.Nowicki T., Źródła do badań prozopograficznych nad duchowieństwem i personelem parafialnym diecezji włocławskiej w okresie nowożytnym, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 112 (2019), s. 255-275;
27.Olczak S., Wizytacje jako źródło do badań nad klerem parafialnym, „Summarium” 8 (1979), s. 253-258;
28.Olczak S., Źródła kościelne z końca XVI i pierwszej połowy XVII w. do badań nad duchowieństwem, „Przegląd Tomistyczny” 2 (1986), s. 275-291;
29.Preuß A. E., Preußische Landes- und Volkskunde, Królewiec 1835;
30.Vielrose E., Dokładność informacji demograficznych pochodzących z przedrozbiorowych wizytacji kościelnych, „Przeszłość Demograficzna Polski” 2 (1968), s. 47-52;
31.Waschinski E., Wie gross war die Bevölkerung Pommerellens, ehe Friedrich der Grosse das Land übernahm?, Danzig 1907;
32.Wutstrack Ch. F., Kurze historisch- geografisch- statistische Beschreibung von dem königlich -preussischen Herzogthume Vor- und Hinter- Pommern, Stettin 1793.