Przeszłość Demograficzna Polski

Poland's Demographic Past

ISSN: 0079-7189    OAI    DOI: 10.18276/pdp.2015.1.37-01
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  CEEOL  ERIH PLUS  DOAJ

Issue archive / 37, 2015, nr 1
O potrzebie intensyfikacji badań nad strukturami demograficznymi rodzin na ziemiach polskich do początku XX wieku
(On the Need to Intensify the Research on the Demographic Structures of Families in Polish Lands until the Beginning of the 20th Century)

Authors: Cezary Kuklo
Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Historyczno-Socjologiczny
Keywords: family fertility rate household village town Poland the 16th–20th centuries
Data publikacji całości:2015
Page range:30 (7-36)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The article brings out a special attention paid by historians and demographers to the smallest demographic and social unit after the second world war. It resulted from the will to understand the transformation of the whole society in the past, which to a certain degree became possible thanks to the analyses of the ancient family structures, including the changes they had undergone and the trends that had been identified. Against the background of the basic achievements of the West-European historiography of historical demography, the author also emphasises a significant development of the Polish research in this sphere, yet he notices that it has been achieved mainly by the efforts of individual researchers, hardly linked to any institution. Generally speaking, in spite of some revival of the last 30 years the knowledge of the basic biological function of the family, i.e. fertility, is still not satisfactory. That is why the author stresses the need to intensify research on demographic structures of families in Polish lands from the beginning of the 20th century and presents its programme. At the same time he underlines that now some former restrictions, which somehow hindered Polish research in which L. Henry’s method was used, have disappeared. At the moment, there are no bigger obstacles to track down hundreds of register books of births, deaths, marriages and baptisms, as well as marriage records of the 19th century. What is more, in the era of laptops and other digital carriers, there are no restrictions as far as equipment is concerned; information may be collected and processed in no time. The author reminds that for the last 25 years there have appeared only a few valuable studies on the basic biological function of the family, its fertility (inter alia Cezary Kuklo, Krzysztof Makowski, Agnieszka Zielińska). The article indicates that future studies on demographic and historical statistics of the family should fall back on the research potential included in L. Henry’s method to a much wider degree. Thanks to a more common use of the method procreative attitudes of the inhabitants who lived in Polish lands before the end of the 19th century should become more wid ely known, and – at the same time – make it possible to answer the question whether the procreative strategies were conscious or not. Future investigations, according to the author, should also take into consideration the problem of mortality. In the presented research programme what has been strongly stressed is the postulate of a more detailed description of the smallest social cell through its socio-economic – as well as religious and ethnic – differentiation, wherever it is possible. The programme also takes into account the need to describe the relations between spouses and between parents and children, and other members of the ancient households.
Download file

Article file

Bibliography

1.Agnès Fine, Parrains, Marraines. La parenté spirituelle en Europe, Paris 1994.
2.Agnieszka Zielińska, Przemiany struktur demograficznych w Toruniu w XIX i na początku XX wieku, Toruń 2012.
3.Alfred Perrenoud, Aspects of fertility decline in a urban setting: Rouen and Geneva, [w:] Urbanisation in history. A process of dynamics interactions, red. Ad van der Woude, J. de Vries, Akira Hayami, Oxford 1990, s. 243-263.
4.Andrzej Chwalba, Historia Polski 1795-1918, Kraków 2000.
5.Andrzej Karpiński, W walce z niewidzialnym wrogiem. Epidemie chorób zakaźnych w Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku i ich następstwa demograficzne, społeczno-ekonomiczne i polityczne, Warszawa 2000.
6.Andrzej Wyczański, Historyk wobec liczby, [w:] Metody i wyniki. Z warsztatu historyka dziejów społeczeństwa polskiego, red. Stanisław Kalabiński, współudział Joanna Hensel, Irena Rychlikowa, Warszawa 1980, s. 11-31.
7.Andrzej Wyczański, Informacja o pracach zespołu nad systemem informatycznym dla badań społeczno-demograficznych, "Przeszłość Demograficzna Polski" 15, 1984, s. 151-153.
8.Andrzej Wyczański, O miejscu i perspektywach badań społeczno-demograficznych słów kilka, "Przeszłość Demograficzna Polski" 26, 2005, s. 23-26.
9.Andrzej Wyczański, Współpraca historyka z komputerem, "Kwartalnik Historyczny" 83, 1976, nr 1, s. 65-73.
10.Antoinette Fauve-Chamoux, Spadek płodności a rodzina miejska w Reims w XVIII wieku, "Przeszłość Demograficzna Polski" 22, 2001, s. 33-53.
11.Artur Imhof, Einführung in die Historische Demographie, München 1977.
12.Artur Markowski, Miedzy Wschodem a Zachodem. Rodzina i gospodarstwo domowe Żydów suwalskich w pierwszej połowie XIX wieku, Warszawa 2008.
13.Baptiser. Pratique sacramentelle, pratique sociale (XVIe-XXe siècles), red. Guido Alfani, Philippe Castagnetti, Vincent Gourdon, Saint-Étienne 2009.
14.Bernadetta Manyś, Uroczystości rodzinne w Wilnie za Augusta III (1733-1763), Poznań 2014.
15.Bolesław Kumor, Księgi status animarum w diecezjach polskich (do roku 1918), "Przeszłość Demograficzna Polski" 1, 1967, s. 89-110.
16.Catherine Rollet, Dix ans de travaux sur l’enfance, "Annales de Demographie Historique" 2001, 2, s. 5-100.
17.Cezary Kuklo, Badania nad demografią rodzin w mieście doby preindustrialnej, [w:] Struktury demograficzne rodziny, s. 51-78.
18.Cezary Kuklo, Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, Warszawa 2009.
19.Cezary Kuklo, Kobieta samotna w społeczeństwie miejskim u schyłku Rzeczypospolitej szlacheckiej. Studium demograficzno-społeczne, Białystok 1998.
20.Cezary Kuklo, Rodzina w osiemnastowiecznej Warszawie, Białystok 1991.
21.Cezary Kuklo, Wojciech Gruszecki, Informatyczny system rekonstrukcji rodzin, gospodarstw domowych i społeczności lokalnych w Polsce przedrozbiorowej, Białystok 1994.
22.Cezary Kuklo, Wyczański Andrzej, Badania nad rodziną w Polsce XVI-XVIII wieku za pomocą elektronicznego przetwarzania danych prowadzone w Instytucie Historii PAN w Warszawie oraz w Instytucie Historii FUW w Białymstoku, "Studia Podlaskie" 1, 1990, s. 85-90.
23.Da Moli Giovanna, La Famiglia nel passato. Strutture familiari nel regno di Napoli in età moderna, Bari 1990.
24.Danuta Daszkiewicz-Ordyłowska, Rodzina w parafii toszeckiej w latach 1789-1877, [w:] Śląskie studia demograficzne, t. 5: Rodzina, red. Zbigniew Kwaśny, Wrocław 2001, s. 79-109.
25.David Sven Reher, Familia, poblacion y sociedad en la provincial de Cuenca 1700-1970, Madrid 1988.
26.David Sven Reher, Perspectives on the family in Spain, past and prezent, New York 1997.
27.David Sven Reher, Town and country in Preindustrial Spain. Cuenca, 1550-1870, Cambridge 1990.
28.Didier Lett, Histoires des frères et sœurs, Paris 2004.
29.Domestic Service and the Formation of European Identity. Understanding the Globalisation of Domestic Work, 16th-21th Centuries, red. Antoinette Fauve-Chamoux, Bern 2004.
30.Donald R. Kelley, Granice historii. Badanie przeszłości w XX wieku, tłum. Bartosz Hlebowicz, Warszawa 2009.
31.Edmund Piasecki, Próba sporządzenia kohortowych tablic trwania życia dla urodzonych w XIX i w pierwszej połowie XX w. na podstawie ksiąg ruchu naturalnego, "Materiały i Prace Antropologiczne" 105, 1984.
32.Edmund Piasecki, Próba sporządzenia okresowych tablic trwania życia na podstawie ksiąg ruchu naturalnego XVIII-XX w., "Przeszłość Demograficzna Polski" 16, 1985, s. 139-151;
33.Edmund Piasecki, Próba sporządzenia spisów ludności na podstawie danych z ksiąg metrykalnych przy wykorzystaniu elektronicznej techniki obliczeniowej. Parafia bejska w latach 1800-1960, "Przeszłość Demograficzna Polski" 15, 1984, s. 37-57.
34.Edward Anthony Wrigley, Davies R. S., Oeppen Jim E., Schofield Roger S., English Population History from Family Reconstitution 1580-1837, Cambridge 1997.
35.Edward Anthony Wrigley, Family Limitation in Pre-Industrial England, "Economic History Review" 19, 1966, 1, s. 82-109.
36.Edward Anthony Wrigley, Roger S. Schofield, The Population History of England, 1541-1871. A Reconstruction, London 1981, reedycja 1993.
37.Edward Shorter, Illegitimacy, Sexual Revolution and Social Change in Modern Europe, [w:] Marriae and Fertility: Studies in Interdisciplinary History, red. Theodore K. Rabb, Robert I. Rotberg, New York 1981, s. 85-120.
38.Edyta Bezzubik, Konflikty małżeńskie w Polsce nowożytnej – na podstawie akt separacji i rozwiązań małżeństw z oficjalatów krakowskiego, poznańskiego i włocławskiego z lat 1597-1697, "Genealogia" 17, 2008, s. 7-74.
39.Étienne Gautier, Henry Louis, La population de Crulai, paroisse normande, Paris 1958.
40.Ewa Frątczak, Zmiany wzorca płodności kobiet w Polsce w okresie transformacji – pomiar i interpretacja, [w:] Dzietność kobiet polskich w okresie transformacji ustrojowej,red. Ewa Frątczak, Izydor Sobczak, Warszawa 2000, s. 9-41.
41.Family Forms in Historic Europe, red. Peter Laslett, John Robin, Richard Wall, Cambridge 1983.
42.François-Joseph Ruggiu, Histoire de la parenté ou anthropologie historique de la parenté? Autour de KINSHIP IN EUROPE, "Annales de Demographie Historique" 2010, 1, s. 223-256.
43.Georg G. Iggers, Historiografia XX wieku. Przegląd kierunków badawczych, tłum. Agnieszka Gadzała, Warszawa 2010.
44.Gérard Delille, Famille et priopriété dans le Royaume de Naples, XVe-XIXe siècle, Rome-Paris 1985.
45.Gérard Delille, Le maire et le prieur. Pouvoir central et pouvoir locale en Méditerranée ocidentale (XVe-XVIIIe siècle), Paris-Rome 2003.
46.Gérard Delille, Représentaion, généralisation, comparaison. Sur le système de parenté européen, "Annales. Histoire, Sciences Sociales" 62, 2007, 1, s. 137-157.
47.Giovanna Da Moli, Famiglia et matrimonio nell’Italia del Seicento, Bari 2000.
48.Global History of Historical Demography. Half a Century of Interdisciplinarity, red. Antoinette Fauve-Chamoux, Iona Bolovana i Sølvi Sogner, [w druku].
49.Grażyna Liczbińska, Lutherans in the Poznań province. Biological dynamics of the Lutheran population in the 19th early 20th centuries, Hamburg 2015.
50.Guido Alfani, Padri, padrini, patroni. La parantela spirituals neela storia, Venise- Marsilio 2007 (wyd. ang. – Fathers and Godfathers. Spiritualy Kinship in Early Modern Italy, Farham 2009).
51.Guido Alfani, Sanse Renato, Il ritorno della peste? Un’introduzione alla storiografia recente "Popolazione e storia" 2, 2015, s. 9-19.
52.Henry Jan Louis, Markéta Seligová, Rodina našich předků, Praha 1997.
53.Histoire des pères et de la paternité, red. Jean Delumeau, Daniel Roche, Paris 1990, 2 wyd. 2000.
54.House and the stem family in EurAsian perpective, red. Antoinette Fauve-Chamoux, Emiko Ochiai, Kyoto 1998.
55.Household and Family in Past Time, red. Peter Laslett, Richard Wall, Cambridge 1972.
56.Irena E. Kotowska, Europejskie modele rodziny w dobie transformacji, [w:] Rodzina – prywatność – intymność. Dzieje rodziny polskiej w kontekście europejskim, red. Dobrochna Kałwa, Adam Walaszek, Anna Żarnowska, Warszawa 2005, s. 59-77.
57.Irena Gieysztorowa, Wstęp do demografii staropolskiej, Warszawa 1976.
58.Iwona Kulesza-Woroniecka, Rozwody w rodzinach magnackich w Polsce XVI-XVIII wieku, Poznań –Wrocław 2002.
59.Jacek Kochanowicz, Peasant family as an Economic Unit in the Polish Feudal Economy of the Eighteenth Century, [w:] Family Forms, s. 153-166.
60.Jacques Dupâquier, En quoi la démographie historique nous aide-t-elle a comprendre les faits démographiques d’aujourd’hui? w: Studia nad gospodarką, społeczeństwem i rodziną w Europie póxnofeudalnej, red. Jerzy Topolski, współudział Cezary Kuklo, Lublin 1987, s. 301-310.
61.Jacques Dupâquier, La population rurale du Bassin parisien à l’époque de Louis XIV, Paris 1979.
62.Jacques Dupâquier, Pour la Démographie Historique, Paris 1984.
63.Jan Paradysz, Demografia francuska i jej percepcja w poznańskim środowisku naukowym, [w:] Przemiany demograficzne Europy Środkowej w czasach nowożytnych. Zielonogórskie spotkania z demografią, t. 1, red. Hanna Kurowska, Zielona Góra 2010, s. 43-50.
64.Jan Pomorski, Paradygmat ,,New Economic History’’. Studium z teorii rozwoju nauki historycznej: droga do "Nobla", Lublin 1995.
65.Janusz Żarnowski, Historia społeczna. Metodologia – ewolucja – perspektywy, Warszawa 2011 (= "Metamorfozy społeczne" t. 3).
66.Jean Bourgeois-Pichat, La mesure de la mortalité infantile: principles et méthodes, "Population" 6, 1951, 2, s. 233-248.
67.Jean-Noël Biraben, Les hommes et la peste en France et dans le pays européens et méditerranéens, t. 1-2, Paris 1975.
68.Jean-Pierre Bardet, Conclusion, [w:] Histoire des populations de l’Europe, red. Jean-Pierre Bardet, Jacques Dupâquier, t. 1: Des origines aux prémices de la révolution démograhique, Paris 1997, s. 577-581.
69.Jean-Pierre Bardet, Innovators and imitators in the practice of contraception in town and country, [w:] Urbanisation in history. A process of dynamics interactions, red. Ad van der Woude, J. de Vries, Akira Hayami, Oxford 1990, s. 264-281.
70.Jean-Pierre Bardet, Rouen aux XVIe et XVIIIe siècles. Les mutations d’un espace social, t. 1-2, Paris 1983.
71.Jean-Pierre Bois, Les vieux de Montagne aux premières retraites, Paris 1989.
72.John Knodel, Demographic Behavior in the Past. A Study of Fourteen German Village Population in the XVIIIth and XIXth Centuries, Cambridge 1998.
73.Juliusz Łukasiewicz, Wpływ urodzajów na poziom życia społeczeństwa polskiego w latach 1820-1860, [w:] Nędza i dostatek na ziemiach polskich od średniowiecza po wiek XX, red. Janusz Sztetyłło, Warszawa 1992, s. 183-192.
74.Jürgen Schlumbohm, Lebenslaüfe. Familien, Höfe: Die Bauern und Heuerleuten des osnabrückischen Kirchspiels Belm in proto-industrieller Zeit, 1650-1860, Göttingen 1994.
75.Katherine A. Lynch, Individuals, Families and Communities in Europe, 1200-1800. The Urban Foundations of Western Society, Cambridge 2003.
76.Kinship in Europe. Approches to Long –Term Developments (1300-1900), red. Dawid Warren Sabean, Simon Teuscher, Jon Mathieu, New York – Oxford 2007.
77.Konrad Rzemieniecki, Cykl rozwojowy gospodarstwa chłopskiego na przykładzie wsi parafii Będków (na podstawie spisu ludności z 1791 r.), "Przeszłość Demograficzna Polski" 26, 2005, s. 117-130.
78.Konrad Rzemieniecki, Gospodarstwo chłopskie w wybranych wsiach dóbr teofilskich na Podolu w 1827 r., "Przeszłość Demograficzna Polski" 35, 2014, s. 41-54.
79.Konrad Rzemieniecki, Gospodarstwo domowe i rodzina chłopska w greckokatolickiej parafii Horożanna Wielka w 1778 r., "Rocznik Przemyski" 44, 2008, nr 4, s. 71-80.
80.Konrad Rzemieniecki, Miesiąc-Stępińska Anna, Greckokatolicka rodzina chłopska w ziemi chełmskiej w końcu XVIIII wieku, "Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych" 44, 2009, s. 91-110.
81.Konrad Rzemieniecki, Miesiąc-Stępińska Anna, Śluby w parafii greckokatolickiej Kałusz w latach 1785-1897, "Przeszłość Demograficzna Polski" 33, 2014, s. 39-63.
82.Krystyna Górna, Rodzina na Górnym i Dolnym Śląsku w XVIII-XIX wieku. Kontynuacje i zmiany demograficzne, "Przeszłość Demograficzna Polski" 26, 2005, s. 47-60.
83.Krzysztof Makowski, Rodzina poznańska w I połowie XIX wieku, Poznań 1992.
84.Krzysztof Mikulski, Regres demograficzny w Toruniu w XVII wieku w świetle analizy małżeństw luteranów, [w:] Przełomy w historii. XVI Powszechny Zjazd Historyków Polskich. Wrocław 15-18 września 1999 roku. Pamiętniki, t. 3, cz. 1., red. Krzysztof Ruchniewicz, Jakub Tyszkiewicz, Wojciech Wrzesiński, Toruń 2001, s. 305-315.
85.Krzysztof Mikulski, Wijaczka Jacek, Historia powszechna. Wiek XVI- XVIII, Warszawa 2012.
86.Krzysztof Zamorski, Transformacja demograficzna w Galicji na tle przemian ludnościowych innych obszarów Europy Środkowej w drugiej połowie XIX i na początku XX w., Kraków 1991.
87.Księgi metrykalne i stanu cywilnego w archiwach państwowych w Polsce. Informator, red. Anna Laszuk, Warszawa 1998.
88.Le phénomène de la domesticité en Europe, XVIe-XXe siècles, red. Antoinette Fauve-Chamoux, Ludmilá Fialová, Praha 1997.
89.Les Fratries. Une démographie sociale de la germanité, red. Michel Oris, Guy Brunet, Eric Widmer, Alain Bideau, Bern 2007.
90.Lidia Zyblikiewicz, Rodzina krakowska w czasach Franciszka Józefa, [w:] Rodzina, gospodarstwo domowe, s. 283-304.
91.Lorenzo Del Panta, Rettaroli Rosella, Intruduzione alla demografia stolica, Roma-Bari 1994.
92.Louis Henry, Manuel de démographie historique, Genève-Paris 1967.
93.Louis Henry, Techniques d’analyse en démographie historique, Paris 1980.
94.Ludmila Nesládková, Reprodukce kulturnĕ odlišných Skupin obyvatelstva jižní Moravy v novovĕku na příkladu křest’anů a židů, Praha 2003.
95.Marc Luy, Mortalitätsanalyse in der historischen Demographie, Wiesbaden 2004.
96.Maria Sierocka-Pośpiech, L’image démographique de la famille en Vieille Varsovie au déclin du XVIe et XVIIe siècles, [w:] Les modelès familiaux en Europe aux XVIe-XVIIIe siècles, red. Cezary Kuklo, Białystok 1992, s. 95-101.
97.Mariola Siennicka, Rodzina burżuazji warszawskiej jej obyczaj. Druga połowa XIX i początek XX wieku, Warszawa 1998.
98.Marion Trévisi, Au cœur de la parenté. Oncles et tantes dans la France des Lumières, preface de Jean-Pierre Bardet, Paris 2008.
99.Marta Kurkowska-Budzan, Historia zwykłych ludzi. Współczesna angielska historiografia dziejów społecznych, Kraków 2003.
100.Mary S. Hartman, The Household and the Making of History: A Subversive View of the Western Past, Cambridge 2004.
101.Massimo Livi Bacci, History of Italian Fertility During the last Two centuries, Princeton 1977.
102.Massimo Livi Bacci, La population dans l’histoire de l’Europe, Paris 1999.
103.Massimo Livi Bacci, Population and nutrition: an essay on European demographic history, Cambridge 1991.
104.Mateuz Wyżga, O mobilności podkrakowskich chłopów w czasach staropolskich, "Konspekt. Pismo Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej" 1, 2013, s. 55-57.
105.Mateuz Wyżga, Urodzenia pozamałżeńskie w podkrakowskiej parafii Raciborowice w XVII-XVIII wieku w świetle ksiąg metrykalnych, "Przeszłość Demograficzna Polski" 29, 2010, s. 157-171.
106.Michael Mitterauer, Why Europe? The Medieval Origins of Its Special Path, Chicago-London 2010.
107.Michał Kopczyński, Rodzina i gospodarstwo domowe w czasach wczesnonowożytnych w świetle badań historyków anglosaskich, [w:] Z dziejów Europy wczesno nowożytnej, red. Jacek Wijaczka, Kielce 1997, s. 23-50.
108.Michał Kopczyński, Rodzinne gniazdo? Mieszkańcy szlacheckich dworów w XVII i XVIII wieku, w: Od narodzin do wieku dojrzałego. Dzieci i młodzież w Polsce, cz. 1: Od średniowiecza do wieku XVIII, red. Maria Dąbrowska, Andrzej Klonder, Warszawa 2002, s. 81-95.
109.Michał Kopczyński, Studia nad rodziną chłopską w Koronie w XVII-XVIII wieku, Warszawa 1998.
110.Michał Kopczyński, Ze studiów nad staropolską rodziną szlachecką – struktura gospodarstwa domowego i cykl życia jednostki, "Almanach Historyczny" 4, 2002, s. 29-47.
111.Michel Fleury, Henry Louis, Des registres paroissiaux à l’histoire de la population. Manuel de dépuillement et d’exploitation de l’état civil, Paris 1956, 2 wyd. Paris 1976.
112.Mieczysław Kędelski, Umieralność i trwanie życia ludności Wielkopolski w XIX wieku, Poznań 1996.
113.Mikołaj Szołtysek, Female headship, household position, and gendered well-being in peasant societies: evidence from the territories of the historical Kingdom of Poland (18th century), [w:] The transmission of well-being: gendered marriage strategies and inheritance systems in Europe (17th-20th centuries), red. Margarida Durães, Antoinette Fauve-Chamoux, Llorenç Ferrer, Jan Kok, Bern 2009, s. 447-486.
114.Mikołaj Szołtysek, Komputerowa mikrosymulacja sieci krewniaczych a wzorce współmieszkania: rzecz o demograficznych uwarunkowaniach rodziny chłopskiej w okresie staropolskim, "Przeszłość Demograficzna Polski" 37, 2015, nr 1, s. 107-161.
115.Mikołaj Szołtysek, Life cycle service and family systems in the rural countrysiede: a lesson from historical east-central Europe, "Annales de Demographie Historique" 1, 2009, s. 53-94.
116.Mikołaj Szołtysek, Rethinking East-central Europe: family systems and co-residence in the Polish-Lithuanian Commonwealth, t. 1: Contexts and analyses, t. 2: Data quality assessments, documentation, and bibliography, Bern 2015.
117.Mikołaj Szołtysek, Rethinking Eastern Europe: household-formation patterns in the Polish-Lithuanian Commonwealth and European family systems, "Continuity and Change" 23, 2008, 3, s. 389-427.
118.Mikołaj Szołtysek, Teoria rodziny w ujęciu Petera Lasletta i The Cambridge Group – "angielska tajna broń", jej krytycy i jej długie trwanie, "Przeszłość Demograficzna Polski" 23, 2003, s. 7-44.
119.Naomi Tadmor, Family and Friends in Eighteenth-Century England. Household, Kinship and Patronage, Cambridge 2001.
120.Nora Federici, Demografia wczoraj i dziś: rozwój demografii i teorii ludnościowych, "Ekonomista" 1, 1987, s. 33-49.
121.Od powietrza, głodu, ognia i wojny… Klęski elementarne na przestrzeni wieków, red. Tomasz Głowiński, Elżbieta Kościk, Wrocław 2013.
122.Pavol Tišliar, Ján Golian, Demografia historyczna na Słowacji na przełomie XX I XXI wieku, "Przeszłość Demograficzna Polski" 36, 2014, s. 177-185.
123.Pelagia Kwapulińska, Rodzina w parafii kochłowickiej w XIX wieku, [w:] Śląskie studia demograficzne, t. 5: Rodzina, red. Zbigniew Kwaśny, Wrocław 2001, s. 111-166.
124.Peter Laslett, Family life illicie love in earlier generations. Essays in Historical Sociology, Cambridge 1977.
125.Peter Laslett, Size and Structure of the Household in England over Three Centuries, "Population Studies" 23, 1969, s. 109-223.
126.Pierre Goubert, Beauvais et le Beauvaisis de 1600 à 1730. Contribution à l’histoire sociale de la France du XVIIe siècle, Paris 1960.
127.Piotr Guzowski, Badania demograficzne nad rodziną wiejską w okresie staropolskim, [w:] Struktury demograficzne rodziny, s. 11-31
128.Piotr Guzowski, Demograficzne uwarunkowania funkcjonowania rodziny chłopskiej na przełomie średniowiecza i nowożytności, w: Rodzina, gospodarstwo domowe i pokrewieństwo na ziemiach polskich w perspektywie historycznej – ciągłość czy zmiana?, red. Cezary Kuklo, Białystok 2012, s. 79-95.
129.Piotr Guzowski, Starość w życiu kmieci polskich przełomu średniowiecza i czasów nowożytnych, "Kwartalnik Historii Kultury Materialnej" 58, 2010, nr 1, s. 101-110.
130.Piotr Guzowski, The Origins of the European Marriage Pattern in Early Modern Period from the Perspective of Polish Historiography, ,,Acta Poloniae Historica’’ 108, 2013, s. 5-44.
131.Radek Lipovski, Lidé poddanských mĕst Frýdku a Místku na sklonku tradiční společnosti (1700-1850), Ostrava 2013.
132.Radosław Poniat, Służba domowa w maistach na ziemiach polskich od połowy XVIII do końca XIX wieku, Warszawa 2014.
133.Roger Mols, Pięć wieków rewolucji demograficznej w Europie Zachodniej, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 43, 1981, 4, s. 323-338.
134.Roland Pressat, Analiza demograficzna. Metody, wyniki, zastosowania, tłum. Bolesław Wścieklica, red. Egon Vielrose, Warszawa 1966.
135.Rolf Gehrmann, Leezen 1720-1870. Ein historisch-demographischer Beitrag zur Sozialgeschichte des ländlichen Schleswig-Holstein, Neumünster 1984.
136.Sabina Rejman, Ludność podmiejska Rzeszowa w latach 1784-1880. Studium demograficzno-historyczne, Rzeszów 2006.
137.Sabina Rejman, Urodzenia nieślubne w Krasnem w latach 1786-1863, "Przeszłość Demograficzna Polski" 27, 2006, s. 7-38.
138.Stanisław Borowski, Próba odtworzenia struktur społecznych i procesów demograficznych na Warmii u schyłku XVII w. na przykładzie Dobrego Miasta i okolicy, "Przeszłość Demograficzna Polski" 8, 1975, s. 125-198.
139.Stanisław Waszak, Dzietność rodziny mieszczańskiej i ruch naturalny ludności miasta Poznania w końcu XVI i w XVII wieku, "Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych" 16, 1954, s. 316-348.
140.Stanisław Wierzchosławski, Demografia w poznańskim środowisku naukowym, [w:] Rozwój demografii polskiej 1918-1993, Warszawa 1994, s. 360-384.
141.Stefania Kowalska-Glikman, Ruchliwość społeczna i zawodowa mieszkańców Warszawy w latach 1845-1861. Na podstawie akt stanu cywilnego, Wrocław 1971.
142.Stéphane Minvielle, Dans l’intimité des familles bordelaises. Les élites et leurs comportements au XVIII siècles, Paris 2009.
143.Struktury demograficzne rodziny na ziemiach polskich do połowy XX wieku. Przegląd badań i problemów, red. Piotr Guzowski, Cezary Kuklo, Białystok 2014 (= Prace Centrum Badań Struktur Demograficznych i Gospodarczych Przednowoczesnej Europy Środkowo-Wschodniej, t. I).
144.The Road to Independence: Leaving Home in Western and Eastern Societies, 16th-20th Centuries, red. Frans W. A. van Poppel, Michel Oris, James Z. Lee, Bern 2004.
145.The Stem Family in Eurasian Perspective. Revisiting House Societies, 17th-20th Centuries, red. Antoinette Fauve-Chamoux, Emiko Ochiai, Bern 2009.
146.Tine De Moor, Jan Luiten van Zanden, Girl Power: the Euopean marriage pattern and Latour markets in the North See region in the late mediewal and Early modern period, "The Economist History Review" 63, 2010, s. 1-33.
147.Tomasz Wiślicz, Krótkie trwanie. Problemy historiografii francuskiej lat dziewięćdziesiątych XX wieku, Warszawa 2004.
148.Tomasz Wiślicz, Upodobanie. Małżeństwa i związki nieformalne na wsi polskiej XVII-XVIII wieku, Wrocław 2012.
149.Tracy Dennison, Sheilaghi Ogilvie, Does the European Marriage Pattern Explain Economic Growth?, "The Journal of Economic History" 74, 2014, 3, s. 651-693.
150.Vincent Gourdon, Histoire des grands-parents, Paris 2001.
151.Will Coster, Baptism and Spiritual Kinship in Early Modern Englad, Aldershot 2002
152.Winfried Schulze, Wprowadzenie, [w:] Historia społeczna. Historia codzienności. Mikrohistoria, red. tenże, przełożył Andrzej Kopacki, Warszawa 1996, s. 9-26.
153.Włodzimierz Mędrzecki, Chłopi, [w:] Włodzimierz Mędrzecki, Szymon Rudnicki, Janusz Żarnowski, Społeczeństwo polskie w XX wieku, red. nauk. Janusz Żarnowski, Warszawa 2003, s. 107-169.
154.Wojciech Wrzosek, Historia – Kultura – Metafora. Powstanie nieklasycznej historiografii, Wrocław 1995, wyd. 2, 2010.
155.Women and Ageing in British Society Since 1500, red. Lynn Botelho, Pat Thane, Essex 2001.
156.Yvonne Knibiehler, Les Pères aussi ont une histoire, Paris 1987.
157.Zarys historii Polski w liczbach. Społeczeństwo. Gospodarka, red. Juliusz Łukasiewicz, Warszawa 2012.
158.Zdzisław Budzyński, Kresy południowo-wchodniej w drugiej połowie XVIII wieku, t. 3: Studia z dziejów społecznych, Przemyśl-Rzeszów 2008.