Przegląd Zachodniopomorski


ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2020.2-05
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Issue archive / z. 2 2020
Odświętne i oficjalne – listy i inne teksty gratulacyjne placówek edukacyjnych obszaru kultury niemieckojęzycznej w wieku XVIII na przykładzie Gimnazjów Akademickich w Szczecinie i Gdańsku (wybór tekstów źródłowych wraz z komentarzem, transkrypcją i przekładem)
(Ceremonial and official: Letters and other congratulation texts of the educational establishments of the 18th century German-language culture area as exemplified by the Academic Gymnasia in Szczecin and Gdańsk (a selection of source materials with annotations, transcripts, and translation))

Authors: Jacek Pokrzywnicki
Keywords: Academic Gymnasium – Szczecin Academic Gymnasium – Gdańsk Acta iubilaei secundi Gymnasii Gedanensis congratulation letter programma transcription translation Respublica litteraria
Data publikacji całości:2020
Page range:24 (95-118)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The text comprises selected fragments of the official Latin correspondence between the Academic Gymnasium in Szczecin and the Academic Gymnasium in Gdańsk which in 1758 celebrated its 200 anniversary. These texts were printed in Gdańsk somewhere around 1758–1759 in a special jubilee publication Acta iubilaei secundi Gymnasii Gedanensis… They were authored probably by the then rector of the Szczecin school Heinrich Moritz Titz. Formally, it is a congratulation letter (one of the two officially sent from Szczecin to Gdańsk), which expressed the response of the school community to the Gdańsk jubilee. The letter was accompanied with a programma, which can be understood as an announcement of the Gdańsk jubilee. The community of the professors of the Academic Gymnasium in Szczecin addressed this announcement to its students and the prominent members of the local municipal community. These writings exemplify the institutional contacts within the Respublica litteraria. They were transcribed and translated into the Polish language. They are preceded by an Introduction in which I commented their content and form, and took an attempt to explain the role of this correspondence among many other, formally similar, congratulation texts in the Acta iubilaei secundi Gymnasii Gedanensis…
Download file

Article file

Bibliography

1.[Bertling, Ernst August]. „|Praefatio”. W: Acta iubilaei secundi Gymnasii Gedanensis anno Domini MDCCLVIII, die XIII Iunii sollemniter celebrati, publicis impensis
2.prelo subiecta, red. Ernst August Bertling, 3–40. Danzig: Schreiber, Thomas Johannes [post 13 VI 1758]. Dostęp 5.09.2018. http://pbc.gda.pl/dlibra/docmetadata?
3.id=21835&from=&dirids=1&ver_id=&lp=1&QI=.
4.Bertling, Ernst August, red. Acta iubilaei secundi Gymnasii Gedanensis anno Domini MDCCLVIII, die XIII Iunii sollemniter celebrati, publicis impensis prelo subiecta.
5.Danzig: Schreiber, Thomas Johannes [post 13 VI 1758]. Dostęp 5.09.2018. http://pbc.gda.pl/dlibra/docmetadata?id=21835&from=&dirids=1&ver_id=&lp=1&QI=.
6.„Praefatio/Wstęp”, opracował/tłumaczył Roman Dzięgielewski. W: Gdańskie Gimnazjum Akademickie, red. Zbigniew Nowak, 124–94. T. 3. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2008.
7.Borysowska, Agnieszka, red. Zbiory specjalne w bibliotekach polskich. Problematyka badawcza i organizacyjna. Seria „Bibliotekarza Zachodniopomorskiego” T. 14.
8.Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, 2015. Dostęp: 02.05.2020. http://zbc.ksiaznica.szczecin.pl/dlibra/publication/35415.
9.Bots, Johannes A. H., Françoise Waquet. La République Des Lettres. Paris: Belin, 1997.
10.Büchler, Johann. Thesaurus conscribendarum epistolarum novus et utilissimus, ex variis optimisque auctoribus desumptus; praeceptis quidem paucis comprehensus, exemplis vero plurimis e M.T. Ciceronis libris illustratus et nunc primum editus […]. Coloniae Agrippinae: Bernard Gualther, 1605. Dostęp: 16.07.2020. https://reader.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb10402367_00005.html.
11.Bülow, Gottfried von. „Oelrichs, Johann Carl Conrad”. W: Allgemeine Deutsche Biographie, red. Lilienhorn, Rochus Freiherr von i in., 318–924. T. 24. Leipzig: Duncker
12.und Humblot, 1887. Dostęp: 04.09.2018. https://www.deutsche-biographie.de/pnd11899963X.html.
13.Catalogus Reliquiarum Bibliothecae domini Iohannis Caroli Conradi Oelrichs… (Berlolini: Petsch, August Wilhelm, 1800), XXVI–XXVII. Dostęp: 5.09.2018. https://
14.rds-tue.ibs-bw.de/link?id=490708188.
15.Catalogus lectionum et operarum publicarum in Athenaeo Gedanensi cursu annuo expediendarum, propositus Ianuario ineunte […]. Gedani: Schreiber, 1731/1733/1734 (sygn. PAN Biblioteki Gdańskiej: Ma 3927 8o; Od 17760 8o).
16.Cieślak, Edmund. „Wahl Jan (Johann) (1682–1757)”. W: Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, red. Stanisław Gierszewski, Zbigniew Nowak, 405–406. T. 4:
17.R–Ż. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 1997.
18.Dzięgielewski, Roman. „Wprowadzenie do tłumaczeń Acta Jubilaei Secundi…”. W: Gdańskie Gimnazjum Akademickie, red. Zbigniew Nowak, 115–9. T. 3. Gdańsk:
19.Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2008.
20.Gierszewski, Stanisław, Zbigniew Nowak, red. Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego. T. 4: R–Ż. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 1997.
21.Grosses vollständiges universal Lexicon aller Wissenschafften und Künste. T. 44. Halle, Leipzig: Verlegts Johann Heinrich Zedler, 1745. Dostęp: 15.09.2018. https://opacplus.bsb-muenchen.de/search?id=13799493&db=100.
22.Günther, Otto. Katalog Der Danziger Stadtbibliothek. Cz. 2: Handschriften zur Geschichte Danzigs (Nachträge), Handschriften zur Geschichte von Ost- und Westpreussen, Handschriften zur Geschichte Polens et al. Danzig: Schroth und Kafemann, 1903.
23.Heineccius, Johann Gottlieb, Johann Matthias Gesner. Fundamenta stili cultioris: Adiectae annotationes Iohannis Matthiae Gesneri hac editione novis pluribus et numquam antea editis auctae. Lipsiae: Fritschii vidua, 1756. Dostęp: 31.08.2018. https://books.google.pl/books?id=2blXAAAAYAAJ.
24.Iunius, Melchior. Scholae rhetoricae de contexendarum epistularum ratione… Basileae: Waldkirch, 1588.
25.Kaczor, Dariusz. „Schröder, Christian Gabriel Von”. W: Encyklopedia Gdańska, red. Błażej Śliwiński, 915. Gdańsk: Fundacja Gdańska, 2012.
26.Korpanty, Józef, red. Słownik łacińsko-polski. Współpr. Dariusz Brodka, Antoni Bobrowski i in. T. 1–2. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 2001–2003.
27.Lieberwirth, Rolf. „Heineccius (Eigentlich Heinecke), Johann Gottlieb”. W: Neue Deutsche Biographie, red. Otto Graf zu Stolberg-Wernigerode i in. 296–297. T. 8. Berlin: Duncker und Humboldt, 1969. Dostęp: 17.09.2018. https://www.deutsche-biographie.de/pnd100975321.html#ndbcontent.
28.Lilienhorn, Rochus Freiherr von i in., red. Allgemeine Deutsche Biographie. T. 24. Leipzig: Duncker und Humblot, 1887. Dostęp: 04.09.2018. https://www.deutsche-
29.-biographie.de/pnd11899963X.html#adbcontent.Mapping the Republic of Letters (on-line). Dostęp: 14.07.2020. http://republicofletters.stanford.edu.
30.Nowak, Zbigniew, red. Gdańskie Gimnazjum Akademickie. T. 3. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2008.
31.Oelrichs, Johann C. C. Nachricht von seinen eigenen meist zum Druck fertigen Manuscripten und anderen in seiner Bibliothek vorhandenen, größesten Theils zum
32.Druck zubereiteten Handschriften, auch einer ansehnlichen Sammlung ungedruckter Briefe berühmter Gelehrten: In einigen Sendschreiben an einen auswärtigen Freund, auf dessen Verlangen mit einigen Anmerkungen. Frankfurt an der Oder: Strauß, Carl Gottlieb, 1785. Dostęp: 11.09.2018: https://books.google.pl/books?
33.id=2RRKAAAAcAAJ&hl=pl&pg=PP7#v=onepage&q&f=false.
34.Paluchowski, Piotr. „Bertling Ernst August”. W: Encyklopedia Gdańska, red. Błażej Śliwiński, 81–2. Gdańsk: Fundacja Gdańska, 2012.
35.Plezia, Marian, red. Słownik łacińsko-polski. Współpr. Irmina Lichońska, Irena Kazik-Zawadzka i in. Wyd. 2 reprint. T. 5. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
36.Pokrzywnicki, Jacek. „Co może (do)powiedzieć neolatynista w kwestii gdańskiego oświecenia? Czyli o pracy z dawnymi zbiorami specjalnymi w Gdańsku”. W: Zbiory
37.specjalne w bibliotekach polskich. Problematyka badawcza i organizacyjna, red. Agnieszka Borysowska, 7–13. Seria „Bibliotekarza Zachodniopomorskiego” T. 14.
38.Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, 2015.
39.The Reach of the Republic of Letters. Literary and Learned Societies in Late Medieval and Early Modern Europe, red. Arjan van Dixhoorn, Susie Speakman Sutch. T. 1–2. London, Boston: Brill, 2008.
40.Schindling, Anton. „Junius, Melchior”. W: Neue Deutsche Biographie, red. Fritz Wagner i in. 690. T. 10. Berlin: Duncker & Humbolt, 1974. Dostęp: 16.09.2018. https://
41.www.deutsche-biographie.de/pnd117238996.html#ndbcontent.
42.Schmidt, Johann Benjamin. „Commentatio de ludis saecularibus Romanorum…”. W: Acta iubilaei secundi Gymnasii Gedanensis anno Domini MDCCLVIII, die XIII
43.Iunii sollemniter celebrati, publicis impensis prelo subiecta, red. Ernst A. Bertling, 117–22. Cz. 2. Danzig: Schreiber, Thomas Johannes, [post 13 VI 1758].
44.Śliwiński, Błażej, red. Encyklopedia Gdańska. Współpr. Mirosław Gliński i in. Gdańsk: Fundacja Gdańska, 2012.
45.Titiz, Heinrich Mauritz. De sanctitate iubilaeorum quaedam praefatur atque simul ad orationem saecularem de laetitia eruditorum […] in auditorio maiori habendam viros […], patronos […] Invitat… Sedini: Iohannes Friedrich Spiegel, 1744. Dostęp: 15.09.2018. http://zbc.ksiaznica.szczecin.pl/dlibra/doccontent?id=25046.
46.Wernsdorff, Gottlieb, red. Himerii Sophistae, quae reperiri potuerunt, videlicet eclogae […] et declamationes. Una cum: Johann Christian Wernsdorff. Göttingen: Van den Hoeck und Ruprecht, 1790.
47.Wernsdorff, Johann Christian. „De prima hac editione Himerii cum narratione de vita et studiis ac moribus Gottlieb Wernsdorfii”. W: Himerii Sophistae, quae reperiri potuerunt, videlicet eclogae […] et declamationes, red. Gottlieb Wernsdorff, 10–50. Göttingen: Van den Hoeck und Ruprecht, 1790.