Rocznik Komparatystyczny

ISSN: 2081-8718     eISSN: 2353-2831    OAI    DOI: 10.18276/rk.2018.9-12
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Lista wydań / 9 (2018)
Sentymentalizm – sielanka – długie trwanie. O nawiązaniach do sentymentalnych podstaw gatunku w poezji XX wieku

Autorzy: Teresa Kostkiewiczowa
IBL PAN
Słowa kluczowe: sentymentalizm czułość sielanka konwencja powrót
Data publikacji całości:2018
Liczba stron:16 (205-220)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

The study presents major assumptions of the Polish sentimentalism as a historical phenomenon. Its basic anthropological ideas are: the recognition of sensitivity as the prime disposition of a human being, the need of sensibility to circumstances of another individual and the need of emphatic ability. These universal assumptions – in the first place expressed in pastorals – are referred to by Polish poets of the 19th and 20th centuries. In Maria Jasnorzewska-Pawlikowska’s, Jarosław Iwaszkiewicz’ and Józef Czechowicz’ verses – references to sentimental pastoral convention serve criticism of the world being the denial of sensitivity. These references also become an expression of longing for the lost aura of interpersonal intimacy. Evocations of pastorals in the 20th century’s poetry (Krzysztof Kamil Baczyński, Czesław Miłosz, among others) have a specific image, where the need for emphatic ability comes into collision with ghastliness of war, destruction and negating the value of an individual. The latest poetry (Piotr Sommer, among others) – by a reference to sentimental aura of idyllic life – poses a question about chances of making use of the tongue of empathy and of communicating with another person (‘I’). With regards to the Polish poetry – rather than about ‘recurrences’ of sentimentalism – one might speak about the ‘long lasting’ of its fundamental anthropological ideas of universal nature.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Baczyński, Krzysztof Kamil. Utwory zebrane. Oprac. Aniela Kmita-Piorunowa, Kazimierz Wyka. T. 1. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1970.
2.Chachulski, Tadeusz. „Komentarz edytorski. Opis źródeł”. Franciszek Karpiński. Wiersze zebrane. Cz. 1. Oprac. Tadeusz Chachulski. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, 2005.
3.Czechowicz, Józef. Wiersze. Oprac. S. Piętak, S. Pollak, J. Śpiewak. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1963.
4.Czyżewski, Tytus. Zielone oko. Poezje formistyczne, elektryczne wizje. Kraków: G. Gebethner, 1920.
5.Dobakówna, Anna. „Sielanka”. Słownik literatury polskiego oświecenia. Red. Teresa Kostkiewiczowa. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1996.
6.------. „Sielanka końca XVIII i pierwszej połowy XIX wieku wobec polskiej tradycji gatunku”. Roczniki Humanistyczne, 1 (1970).
7.Gruchała, Janusz, Stanisław Grzeszczuk. „Wstęp”. Staropolska poezja ziemiańska. Antologia. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988.
8.Iwaszkiewicz, Jarosław. Wiersze zebrane. Warszawa: Czytelnik, 1968.
9.Karpiński, Adam. Staropolska poezja ideałów ziemiańskich. Próba przekroju. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1989.
10.Kostkiewiczowa, Teresa. Klasycyzm – sentymentalizm – rokoko. Szkice o prądach literackich polskiego oświecenia. Warszawa: PWN, 1975.
11.------. „Poezja i czułe serce. Szkic o sensach »czucia« w świadomości poetyckiej oświecenia i Mickiewicza”. Studia romantyczne. Red. Maria Żmigrodzka. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, 1973.
12.------. „Tradycje sentymentalizmu w poezji epoki romantyzmu”. Problemy polskiego romantyzmu. Red. Maria Żmigrodzka. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, 1981.
13.Krasicki, Ignacy. Dzieła wybrane. Oprac. Zbigniew Goliński. T. 2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1989.
14.Krzewińska, Anna. „Sielanka”. Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze. Renesans. Barok. Red. Teresa Michałowska i in. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1998.
15.Lechoń, Jan. Poezje. Wybór Marian Toporowski. Warszawa: Czytelnik, 1957.
16.Mickiewicz, Adam. Dzieła wszystkie. Wydanie sejmowe. T. 16: Rozmowy z Adamem Mickiewiczem. Wybór i oprac. Stanisław Pigoń. Warszawa: Kasa Mianowskiego, 1933.
17.Miłosz, Czesław. „List półprywatny o poezji”. Twórczość 10 (1946).
18.------. Wiersze. T. 1–2. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1985.
19.Oświeceni o literaturze. Wypowiedzi pisarzy polskich 1740–1800. Red. Teresa Kostkiewiczowa, Zbigniew Goliński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993.
20.Pawlikowska-Jasnorzewska, Maria. Poezje. Wybór Matylda Wiśniewska. Przedmowa Adam Mauersberger. T. 1. Warszawa: Czytelnik, 1974.
21.Poggioli, Renato. „Wierzbowa fujarka”. Tłum. Franciszek Jarzyna. Zagadnienia Rodzajów Literackich, 3 (1960).
22.Seweryn, Agata. Pomiędzy światami. Studia z literatury oświecenia i romantyzmu. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2017.
23.Sommer, Piotr. Piosenka pasterska. Legnica: Centrum Sztuki – Teatr Dramatyczny, 1999.
24.Staropolskie arkadie. Red. Justyna Dąbkowska-Kujko, Joanna Krauze-Karpińska. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, 2010.
25.Witkowska, Alina. Sławianie, my lubim sielanki… Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972.
26.------. „Wstęp”. Idylla polska. Antologia. Wybór Alina Witkowska przy współudziale Izabeli Jarosińskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995.
27.Wyka, Kazimierz. „Ogrody lunatyczne i ogrody pasterskie”. Twórczość 5 (1946).
28.Zaleski, Marek. Echa idylli w literaturze polskiej doby nowoczesności i późnej nowoczesności. Kraków: Universitas, 2007.