Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny


ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2019.18-13
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Issue archive / t. 18, 2019
Zależności językowe między trzema edycjami Księgi Tobiasza z pierwszej połowy XVI wieku (zjawiska leksykalne i składniowe)

Authors: Anna Lenartowicz-Zagrodna ORCID
Uniwersytet Łódzki, Łódź
Keywords: polszczyzna XVI wieku wczesnorenesansowe przekłady Biblii na język polski Księga Tobiasza
Data publikacji całości:2019
Page range:14 (191-204)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

In spite of numerous linguistic research into ancient translations of the Bible (in its entirety or its particular parts), there is still lack of full knowledge of the interdependence between its components. One of the Biblical components, which so far has not been linguistically analysed, is Tobiasz patriarcha Starego Zakonu złacińskiego języka na polski nowo apilnie przełożony[translation of the Book of Tobit into Polish], by an anonymous author, for the first time edited by Maciej Ostrogórski in 1539. That translation was published again by Helena Unglerowa in 1540 and in 1545 by Marek Szarfenberg. These three editions, although very similar, are not identical. The article was expected to answer the question what kind of relation links the three editions. The analysis has revealed that editions number two and three are an editorial continuity (the edi-tor of the third edition used the Unglerowa edition), whereas editions number one and two were published independently. Hence, it is justified to assume that there was an earlier – maybe 15thcentury – manuscript, which must have underwent aseparate process of linguistic treatment in the printing houses of Ostrogórski and Unglerowa.
Download file

Article file

Bibliography

1.[Anonim]. Tobias patriarcha Starego Zakonu z łacińskiego języka na polski nowo a pilnie przełożony. Kraków: Maciej Ostrogórski (Szarfenberg), 1539.
2.[Anonim]. Tobiasz z łacińskiego języka na polski przełożony. Kraków: Helena Unglerowa, 1540.
3.[Anonim]. Tobiasz z łacińskiego języka na polski przełożony. Kraków: Marek Szarfenberg, 1545.
4.Belcarzowa, Elżbieta. Polskie i czeskie źródła przekładu Biblii Leopolity. Kraków: Lexis, 2006.
5.Bieńkowska, Danuta. Polski styl biblijny. Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, 2002.
6.Bieńkowska, Danuta. „Szeregi wyrazowe w przekładzie Biblii Leopolity (z problemów kształtowania się synonimii staropolskiej)”. Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Językoznawczego, 39 (1994): 7–15.
7.Estreicher, Karol. Bibliografia staropolska, t. XXXI: T. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1936.
8.Hetzenauer, Michael, red. Biblia Sacra vulgatae editionis: Sixti V Pont. Max. Iussu Recognita et Clementis VIII Auctoritate Edita. Ratyzbona–Rzym: Sumptibus et typis Friderici Pustet, 1914. Dostęp 18.09.2018. http://www.sacredbible.org/vulgate1914.
9.Kowalska, Danuta. Styl „Psałterza floriańskiego” na tle porównawczym. Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, 2003.
10.Kowalska, Danuta. Sztuka słowa Mikołaja Reja. Studium stylistycznojęzykowe „Psałterza Dawidowego”. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2013.
11.Lenartowicz-Zagrodna, Anna. „O trzech edycjach Księgi Tobiasza z pierwszej połowy XVI wieku”. Wrocławski Przegląd Teologiczny (2019) [w druku].
12.Mayenowa, Renata i in., red. Słownik polszczyzny XVI wieku. T. I–XXXVI. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 1966–. Dostęp: 24.09.2018. spxvi.edu.pl.
13.Pietkiewicz, Rajmund. Biblia Polonorum. Historia Biblii w języku polskim. T. I: Od początku do 1638 roku. Poznań: Wydawnictwo Pallottinum, 2016.
14.Pietkiewicz, Rajmund. „«Hebraica veritas» in the Brest Bible”. Reformation and Renaissance Review 17 (2015), 1: 44–62.
15.Pietkiewicz, Rajmund. W poszukiwaniu „szczyrego słowa Bożego”. Recepcja zachodnio-europejskiej hebraistyki w studiach chrześcijańskich w Rzeczypospolitej doby renesansu. Rozprawy Naukowe PTW we Wrocławiu, 86 (2011).
16.Plezia, Marian, red. Słownik łacińsko-polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. T. I–V.
17.Sokołowska, Teresa. Funkcje składniowe imiesłowów nieodmiennych w języku polskim XVII wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1976.
18.Szurek, Marzena. Z dziejów polszczyzny biblijnej. Biblia Wujka (1599) a Biblia gdańska (1632). Kraków: Collegium Columbinum, 2013.
19.Umińska-Tytoń, Elżbieta. „Kadź czyli zolnica. Z zagadnień stylu prozy użytkowej”. W: Studia z historii języka polskiego i stylistyki historycznej ofiarowane Prof. Halinie Wiśniewskiej na 50-lecie Jej pracy naukowo-dydaktycznej, red. Czesław Kosyl. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2001, 225–230.
20.Urbańczyk, Stanisław, red. Słownik staropolski. T. I–XI. Wrocław–Warszawa–Kraków: IJP PAN, 1953–2002.
21.Weber, Robert, Roger Gryson, red. Biblia Sacra Vulgata. Editio quinta. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2007. Dostęp 18.09.2018. www.bibelwissenschaft.de/online-bibeln/biblia-sacra-vulgata.
22.Woźniak, Ewa. „O funkcji szeregów synonimicznych w dawnych polskich tekstach prawnych”. Poradnik Językowy, 7 (2018): 75–84.
23.Woźniak, Ewa. Słownictwo i frazeologia „Psałterza krakowskiego” (1532) na tle ówczesnych przekładów biblijnych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2002.
24.Zarębski, Rafał. „Nagromadzenia leksemów współfunkcyjnych jako element stylu XVI-wiecznej prozy pamiętnikarskiej (na materiale diariusza Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła)”. Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Językoznawczego, 61 (2015): 281–296.
25.Zarębski, Rafał. „Szeregi synonimiczne w badaniach stylistycznego zróżnicowania dawnej polszczyzny (na przykładzie Podróży do Ziemi Świętej, Syrii i Egiptu M.K. Radziwiłła «Sierotki»)”. W: Staropolskie Spotkania Językoznawcze. T. 1: Jak badać teksty staropolskie, red. Tomasz Mika, Dorota Rojszczak-Robińska, Olga Stramczewska, Poznań: Wydawnictwo Rys, 2015, 231–245.