Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny


ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2020.19-20
CC BY-SA   Open Access   CEEOL  ERIH PLUS

Lista wydań / t. 19, 2020
Słownictwo ograniczone czasowo i przestrzennie w powieści Wiesława Myśliwskiego Widnokrąg z perspektywy komunikacyjno-językowej

Autorzy: Ewa Pajewska ORCID
Uniwersytet Szczeciński, Szczecin
Słowa kluczowe: słownictwo granica pamięć
Data publikacji całości:2020
Liczba stron:10 (299-308)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie z perspektywy komunikacyjno-językowej wybranego słownictwa z powieści Wiesława Myśliwskiego Widnokrąg. Zmieniający się – wskutek dynamicznych procesów społecznych, gospodarczych i kulturowych – sposób porozumiewania się powoduje, że część leksyki wychodzi z użycia i pozostaje w pamięci tylko tych osób, dla których jest ważnym składnikiem tożsamości. Zjawisko to ma charakter uniwersalny. Przyjmujemy, że literatura jest podstawowym medium pamięci wspólnoty kulturowej, a leksyka w niej zawarta przekazuje wybrane obrazy życia, pomagając w ich zapamiętaniu lub poszerzając kompetencje odbiorcy o nowe elementy. Słownictwo kreujące obraz świata w powieści Widnokrąg rekonstruuje i reinterpretuje przeszłość zarówno u autora/narratora jak i u czytelnika. Wybrane z analizowanej powieści słownictwo zatrzymane w pamięci jednostki pokazuje rzeczywistość z perspektywy „małej ojczyzny”, umożliwiając czytelnikowi poznanie realiów toczącego się w niej życia, a co za tym idzie poszerzenie własnej pamięci.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Myśliwski, Wiesław. Widnokrąg, wyd. II. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2018.
2.Asmann, Jan. Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. tłum. Anna Kryczyńska-Pham. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2015.
3.Balcerzan, Edward. „Granice literatury, granice historii, granice granic”. Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja 6 (2004), 11–20.
4.Bronikowska-Balewska, Agnieszka. Nie-skończone historie... Ojcowie i synowie w prozie lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, 2016.
5.Cebula, Andrzej. Słownik gwary sandomierskiej. Sandomierz: Armoryka, 2018.
6.Chlebda, Wojciech. „Pamięć ujęzykowiona”. W: Tradycja dla współczesności. Ciągłość i zmiana. T. 6: Pamięć jako kategoria rzeczywistości kulturowej, red. Jan Adamowski, Marta Wójcicka, 109–119. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2012.
7.Chlebda, Wojciech, „Szkice do językowego obrazu pamięci. Pamięć jako wartość”. Etnolingwistyka 23 (2011): 83–98.
8.Czachur, Waldemar, „Dlaczego pamięć społeczna może być przedmiotem badań lingwistycznych?”. W: Karły na ramionach olbrzymów? Kultura niemieckiego obszaru językowego w dialogu z tradycją 2, red. Joanna Godlewicz-Adamiec, Piotr Kociumbas, Ewelina Michta, 252–260. Warszawa: Instytut Germanistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2016.
9.Czachur, Waldemar, red. Pamięć językiem pisana: Pamięć w ujęciu lingwistycznym. Zagadnienia teoretyczne i metodyczne. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2018.
10.Czerwiński, Maciej. „Semantyczna analiza dyskursu”. W: Jak analizować dyskurs? Perspektywy dydaktyczne, red. Waldemar Czachur, Agnieszka Kulczyńska, Łukasz Kumięga, 41–58. Kraków: Universitas, 2016.
11.Dubisz, Stanisław, red. Uniwersalny słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003.
12.Erill, Astrid. Kultura pamięci, tłum. Magdalena Saryusz-Wolska. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2018.
13.Erill, Astrid. „Literatura jako medium pamięci zbiorowej”. W: Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. Magdalena Saryusz-Wolska, 211–247. Kraków: Universitas, 2009.
14.Halbwachs, Maurice. Społeczne ramy pamięci, tłum. Marcin Król. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
15.Handke, Kwiryna. „«Czasowe cezury» i przebieg życia wyrazu”. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, red. Mirosława Białoskórska, 4 (1998): 9–27.
16.Handke, Kwiryna. „Pojęcie i termin «archaizm» na tle zawartości polskich leksykonów”. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, red. M. Białoskórska, 5 (1999): 9–20.
17.Kaniowska, Katarzyna. „Antropologia i problem pamięci”. Polska Sztuka Ludowa – Konteksty 3 (2003): 62.
18.Karłowicz, Jan. Słownik gwar polskich. Dostęp 7.06.1019. https://www.archive.org/stream/sownikgwarpolsk03kargoog/sownikgwarpolsk03kargoog_djvu.txt.
19.Nowowiejski, Bogusław. Zapożyczenia leksykalne z języka niemieckiego. Białystok: Dział Wydawnictw Filii UW w Białymstoku, 1996.
20.Pajdzińska, Anna. „Pamięć jako wartość”. W: Człowiek wobec wyzwań współczesności. Upadek wartości czy walka o wartości?, red. Jan Mazur, Agata Małyska, Katarzyna Sobstyl, 253–261. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2007.
21.Skowronek, Krystyna, „«Stare», «nowe» i «najnowsze» konteksty językowo-kulturowe”. Horyzonty Wychowania 15 (2016): 47–65.
22.Słownik języka polskiego PWN. Dostęp 7.08. 2019. https://sjp.pwn.pl/.
23.Walczak, Bogdan. „Co to są «dawne słowa»”. Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 10 (2011): 321–329.
24.Walczak, Bogdan. „Uwagi o «odchodzącym słownictwie» (w związku z książką K. Handke, H. Popowskiej-Taborskiej i I. Galsterowej)”. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, red. Mirosława Białoskórska, 5 (1999): 21–34.
25.Wójcicka, Marta. Pamięć zbiorowa a tekst ustny. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2014.
26.Żmigrodzki Piotr, red. Wielki słownik języka polskiego. Dostęp 7.08.2019. https://www.wsjp.pl.