Acta Iuris Stetinensis

Wcześniej: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Acta Iuris Stetinensis


ISSN: 2083-4373     eISSN: 2545-3181    OAI    DOI: 10.18276/ais.2022.41-01
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  CEEOL  ERIH PLUS

Lista wydań / 5/2022 (41)
Amerykańskie koncepcje interpretacji konstytucji a rodzime teorie: klaryfikacyjna i derywacyjna. Próba porównania

Autorzy: Paweł Boike ORCID
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Słowa kluczowe: wykładnia prawa oryginalizm intencjonalizm living constitution
Data publikacji całości:2022
Liczba stron:11 (9-19)
Cited-by (Crossref) ?:
Liczba pobrań ?: 188

Abstrakt

Autor postawił sobie za cel znalezienie wspólnych elementów amerykańskich koncepcji interpretacji konstytucji oraz polskich opisowo-normatywnych teorii wykładni o charakterze uniwersalnym. Najpierw omówił główne założenia intencjonalizmu, oryginalizmu oraz teorii living constitution (,,żyjącej konstytucji”). Dokonał tego zarówno na podstawie publikacji najbardziej wpływowych przedstawicieli danych kierunków w amerykańskiej jurysprudencji, jak i podając przykłady orzecznictwa Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych. Następnie zarysował zręby teorii klaryfikacyjnej oraz derywacyjnej, dokonując przy tym porównania niektórych założeń z elementami teorii amerykańskich. W rezultacie, pomimo przepastnych różnic dzielących polski i amerykański system prawa, zidentyfikował pewne podobieństwa teorii derywacyjnej z koncepcją living constitution.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Barczentewicz M., Inspiracje amerykańskie w dyskusjach wokół interpretacji Konstytucji, w: T. Stawecki, J. Winczorek (red.), Wykładnia konstytucji. Inspiracje, teorie, argumenty, Warszawa 2014.
2.Berger R., Government by Judiciary. The Transformation of the Fourteenth Amendment, wyd. 2, Indianapolis 2015.
3.Barnett R., An originalism for Nonoriginalists, „Loyola Law Review” 1999, nr 4.
4.Barnett R., Bernick E., The Original Meaning of the Fourteenth Amendment. Its letter and Spirit. Cambridge 2021.
5.Bielska-Brodziak A., Śladami prawodawcy faktycznego. Materiały legislacyjne jako narzędzie wykładni prawa, Warszawa 2017.
6.Błaszczyk C., Interpretacja w służbie doktryny. Oryginalizm konstytucyjny w Stanach Zjednoczonych, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)” 2020, nr 2.
7.Bogucki O., Model wykładni funkcjonalnej w derywacyjnej koncepcji wykładni prawa, Szczecin 2016.
8.Boike P., Czy sędzia może zmienić prawo? Spór o interpretację Konstytucji USA, https://klubjagiellonski.pl/2022/09/04/czy-sedzia-moze-zmienic-prawo-spor-o-interpretacjekonstytucji-usa.
9.Bork R., Neutral Principles and Some First Amendment Problems, „Indiana Law Journal” 1971, nr 1.
10.Czelakowska A., Kubicka E., Klubińska M., Słowniki przed sądem. Wykorzystanie dzieł leksykograficznych w orzeczeniach sądowych, „LingVaria” 2016, nr 1.
11.Drakeman D., The Hollow Core of Constitutional Theory. Why We Need Framers, Cambridge– New York 2020.
12.Dworkin R., Freedom’s Law. The Moral Reading of the American Constitution, Cambridge 1997.
13.Eskridge W., Interpreting Law. A Primer on How to Read Statutes and the Constitution, Foundation Press 2016.
14.Korycka-Zirk M., Filozoficznoprawny wymiar kontroli konstytucyjności, Toruń 2017.
15.Korycka-Zirk M., Intencjonalne doktryny wykładni konstytucji (analiza porównawcza), "Państwo i Prawo” 2020, nr 8.
16.Korycka-Zirk M., Interpretacyjna zmiana konstytucji, w: P. Jabłoński, J. Kaczor, M. Pichlak (red.), Prawo i polityka w sferze publicznej. Perspektywa wewnętrzna, Wrocław 2017.
17.Kubas S., Warta na obrzeżach Konstytucji. Dekonstrukcja mitu założycielskiego amerykańskiej sądowej kontroli konstytucyjności prawa, Kraków 2019.
18.Laidler P., Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych Ameryki: od prawa do polityki, Kraków 2011.
19.Lis-Staranowicz D., Legitymizacja sądowej kontroli prawa w Stanach Zjednoczonych Ameryki, Olsztyn 2012.
20.Łętowska E., Pawłowski Ł., Konstytucja nie zakazuje małżeństw homoseksualnych, „Kultura Liberalna” 2017, nr 28 (444), https://kulturaliberalna.pl/2017/07/10/konstytucjanie-zakazuje-malzenstw-homoseksualnych.
21.Matczak M., Imperium tekstu. Prawo jako postulowanie i urzeczywistnianie świata możliwego, Warszawa 2019.
22.Morawski L., Zasady wykładni prawa, wyd. 2, Toruń 2010.
23.Romowicz M., Pomiędzy uniwersalnym, a partykularnym wymiarem wykładni prawa. Wpływ teorii prawa i nauki prawa konstytucyjnego na wzorce wykładni konstytucji, w: T. Stawecki, J. Winczorek (red.), Wykładnia konstytucji. Inspiracje, teorie, argumenty, Warszawa 2014.
24.Scalia A., Originalism. The lesser evil, „University of Cincinnati Law Review” 1989, t. 57.
25.Solum L., Semantic originalism, „lllinois Public Law and Legal Theory Research Papers Series” 2008, nr 7–24.
26.Strauss D., The Living Constitution, Oxford 2010.
27.Tobor Z., W poszukiwaniu intencji prawodawcy, Warszawa 2013.
28.Tomza A., Spór o poprawną interpretację Konstytucji Stanów Zjednoczonych. Od pasywizmu do aktywizmu sądowego, Łódź 2016.
29.Wróblewski J., Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988.
30.Wróblewski J., System, tworzenie i wykładnia prawa w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 1989, nr 2.
31.Zieliński M., Osiemnaście mitów w myśleniu o wykładni prawa, „Palestra” 2011, nr 3–4.
32.Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, wyd. 7 uzup., Warszawa 2017.
33.Ziembiński Z., Przepis prawny a norma prawna, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1960, z. 1.
34.Ziński T., Domniemanie konstytucyjności ustaw w Stanach Zjednoczonych Ameryki, Warszawa 2016.