Autobiografia Literatura Kultura Media


ISSN: 2353-8694     eISSN: 2719-4361    OAI    DOI: 10.18276/au.2021.1.16-03
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / nr 1 (16) 2021
Dom lalek. Zegar i to, czego nie wiemy o czasie

Autorzy: TADEUSZ SŁAWEK ORCID
Uniwersytet Śląski
Słowa kluczowe: czas zegar maszyna praca życie
Data publikacji całości:2021
Liczba stron:27 (39-65)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Jean Jacques Rousseau w komentarzach do życia społecznego i ustroju Genewy pisze, że „najbardziej kwitnie w Genewie wyrób zegarków, pracuje przy nim z górą pięć tysięcy osób, tj. przeszło piąta część obywateli”. Uwaga o tyle ciekawa, iż pozwala zobaczyć, że chodzi zarówno o wytwarzanie instrumentów chronometrycznych, jak i splecenie życia społecznego i ekonomicznego z mechanizmami rozwoju technologii oraz ustanowienie dla wydarzeń ludzkiej historii horyzontu jak najdosłowniej pozaziemskiego, choć świeckiego. Zegar odmierzał godziny, pozostawał również w ścisłej relacji z ustaleniami astronomii i jej instrumentów, takich jak choćby astrolabium. Wykorzystując wiersz Tadeusza Różewicza Dom lalek, autor w niniejszym eseju próbuje wykazać, że stawką naszego istnienia jest nie tylko to, aby „być żywym”, by „przeżyć”, „utrzymać się przy życiu”, lecz także odkryć w sobie głęboką żywotność, dyspozycję do bycia, której nic (również czas i instrumenty służące do jego pomiaru) nie zdoła osłabić i wyeliminować, chociaż dyspozycja ta jest niewątpliwie zagłuszona przez szum zegarowej maszynerii wyznaczającej codzienne zadania człowieka.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Auden, Wystan Hugh. „Nieszpory”. W: tegoż, Poezje. Tłum. Leszek Elektorowicz, 273. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1988.
2.Barańczak, Stanisław. Angielska poezja metafizyczna XVII stulecia. Warszawa: PIW, 1991.
3.Benjamin, Walter. Pasaże. Tłum. Ireneusz Kania. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005.
4.Berkeley, George. „A Treatise Concerning the Principles of Human Knowledge”. W: tegoż, Philosophical Works, 61–129. London: Everyman’s Library, 1975.
5.Blake, William. „Zaślubiny Nieba i Piekła”. W: tegoż, Milton. Zaślubiny Nieba i Piekła, 132. Tłum. Wiesław Juszczak. Kraków: Universitas, 2001.
6.Canetti, Elias. Tajemne serce zegara. Tłum. Maria Przybyłowicz. Sejny: Fundacja Pogranicze, 1994.
7.Carroll, Lewis. Alicja w Krainie Czarów. Tłum. Maciej Słomczyński. Warszawa: Czytelnik, 1972.
8.Carroll, Lewis. Alicja w Krainie Czarów. Tłum. Elżbieta Tabakowska. Kraków: Wydawnictwo Bona, b.d.
9.Carroll, Lewis. The Complete Works. New York: Vintage Books, 1976.
10.Cipolla, Carlo. Clocks and Culture 1300–1700. New York: Norton, 1978.
11.Engels, Friedrich. Położenie klasy robotniczej w Anglii. Tłum. Aleksander Długosz. Warszawa: Książka i Wiedza, 1952.
12.Heidegger, Martin. Bycie i czas. Tłum. Bogdan Baran. Warszawa: PWN, 1994.
13.Herbert, Edward, lord Cherbury. „Do zegarka swego, nie mogąc zasnąć”. Tłum. Stanisław Barańczak. W: Stanisław Barańczak, Antologia angielskiej poezji metafizycznej XVII stulecia, 156. Warszawa: PIW, 1971.
14.Hocke, Gustav Rene. Świat jako labirynt. Maniera i mania w sztuce europejskiej 1520–1650 i współ¬cześnie. Tłum. Michał Szalsza. Gdańsk: słowo/obraz/terytoria, 2003.
15.Kotarbiński, Tadeusz. Medytacje o życiu godziwym. Warszawa: Książka i Wiedza, 1967.
16.Lessing, Gotthold Ephraim. Laokoon, czyli o granicach malarstwa i poezji. Tłum. Henryk Zymon¬-Dębicki. Kraków: Universitas, 2012.
17.Rousseau, Jean Jacques. „Genewa”. Tłum. Wiera Bieńkowska. W: tegoż, Umowa społeczna. List o widowiskach. Tłum. Wiera Bieńkowska, Antoni Peretiatkowicz, 276–290. Warszawa: PWN, 2010.
18.Różewicz, Tadeusz. Wybór poezji, opr. Andrzej Skredno. Wrocław: Ossolineum, 2016.
19.Schiller, Friedrich. Pisma teoretyczne. Tłum. Jerzy Prokopiuk. Warszawa: Aletheia 2011.
20.Skarga, Barbara. Przeszłość i interpretacje. Z warsztatu historyka filozofii. Warszawa: PWN, 1987.
21.Swift, Jonathan. Podróże Gulliwera. Tłum. Jan Kott. Warszawa: PIW, 1956.
22.Vaughan, Henry. „Bycie żywym”. Tłum. Stanisław Barańczak. W: Stanisław Barańczak, Antologia angielskiej poezji metafizycznej XVII stulecia, 440. Warszawa: PIW, 1971.
23.Weil, Simone. Dzieła. Tłum. Małgorzata Frankiewicz. Poznań: Brama, 2004.
24.Zajdler, Ludwik. Dzieje zegara. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1980.