Autobiografia Literatura Kultura Media

ISSN: 2353-8694    OAI    DOI: 10.18276/au.2014.2.3-02
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / nr 2 (3) 2014
Witold Gombrowicz: autobiografizm w trzech odsłonach

Autorzy: Tomasz Kunz
Uniwersytet Jagielloński
Słowa kluczowe: Gombrowicz autobiografia fikcja podmiot autokreacja
Data publikacji całości:2014
Liczba stron:18 (15-32)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Artykuł jest próbą analizy trzech trybów autobiograficznego pisarstwa Witolda Gombrowicza. Pierwszy z nich, zorientowany prospektywnie, służy przede wszystkim autokreacji i rzutowaniu w przyszłość kolejnych, tworzonych przez pisarza podmiotowych autoprojekcji. Realizację tej podmiotowej strategii przynosi Dziennik, któremu przypada szczególne miejsce między autonomiczną, eksperymentalną fikcją literacką a tradycyjną narracją autobiograficzną. Drugi tryb ma charakter retrospektywny, najbardziej zbliżony do tradycyjnej autobiografii. Wyróżnia go dominacja narracji wspomnieniowej, podporządkowanej chronologicznemu następstwu zdarzeń. Spotykamy się z nią we Wspomnieniach polskich oraz w Testamencie. Trzeci tryb, wykorzystany przez Gombrowicza w Kronosie, realizuje się w postaci swoistego kalendarium czy inwentarza, nawiązującego do nieliterackich, użytkowych form osobistych zapisków, i nie mieści się w żadnym z dwóch przywołanych wcześniej strategii pisarstwa autobiograficznego, lokując się na obrzeżach zarówno narracyjnej konwencji wspomnieniowej, jak i konwencji dziennikowej podporządkowanej zasadzie eseistyczno-autoportretowej. Analiza tych trzech odmian tekstu autobiograficznego ma pokazać, że nie składają się one na żadną spójną, wieloaspektową wizję podmiotu, każdy z nich odsłania bowiem na swój sposób właściwą Gombrowiczowskiej formule autobiografizmu nieciągłość i pustkę odkrywaną w miejscu powracającego uporczywie pragnienia osobowej, mocnej obecności.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Balcerzan Edward, Przygody człowieka książkowego (ogólne i szczególne), Wydawnictwo PEN, Warszawa
2.1990.
3.Beaujour Michel, Autobiografia i autoportret, przeł. Krystyna Falicka. W: Autobiografia, red. Małgorzata
4.Czermińska, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2009.
5.Błoński Jan, „Dziennik”, czyli Gombrowicz dobrze utemperowany. W: tegoż, Forma, śmiech i rzeczy
6.ostateczne. Studia o Gombrowiczu, Wydawnictwo Znak, Kraków 1994.
7.Czermińska Małgorzata, O autobiografii i autobiograficzności. W: Autobiografia, red. Małgorzata
8.Franczak Jerzy, Operacja Kronos, „Tygodnik Powszechny” 2013, nr 20 (3332).
9.Głowiński Michał, Gombrowicz i nadliteratura, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2002.
10.Gombrowicz Rita, Na wypadek pożaru. W: Witold Gombrowicz, Kronos, Wydawnictwo Literackie,
11.Kraków 2013.
12.Gombrowicz Witold, Dziennik 1953–1969, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2013.
13.Gombrowicz Witold, Dziennik 1967–1969, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1992.
14.Gombrowicz Witold, Grube nieporozumienie. W: tegoż, Varia 2. Polemiki i dyskusje, Wydawnictwo
15.Literackie, Kraków 2004.
16.Gombrowicz Witold, Kronos, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2013.
17.Gombrowicz Witold, Testament. Rozmowy z Dominique de Roux, Wydawnictwo Literackie, Kraków
18.2004.
19.Jarzębski Jerzy, Dziwna historia „Testamentu”. W: Witold Gombrowicz, Testament. Rozmowy z Dominique
20.de Roux, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2004.
21.Jarzębski Jerzy, Literatura jako forma istnienia (O „Dzienniku” Gombrowicza). W: tegoż, Podglądanie
22.Gombrowicza, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2000.
23.Jarzębski Jerzy, Posłowie. W: Witold Gombrowicz, Kronos, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2013.
24.Jarzębski Jerzy, Życiopisanie. W: tegoż, Natura i teatr. 16 szkiców o Gombrowiczu, Wydawnictwo
25.Literackie, Kraków 2007.
26.Jeleński Konstanty A., Bohaterskie niebohaterstwo Gombrowicza. W: tegoż, Chwile oderwane, słowo/
27.obraz terytoria, Gdańsk 2010.
28.Lejeune Philippe, Ciągłość i nieciągłość. Dziennik jako seria datowanych śladów, przeł. Magda
29.i Paweł Rodakowie. W: tegoż, „Drogi zeszycie…”, „drogi ekranie…”. O dziennikach osobistych,
30.przeł. Agnieszka Karpowicz, Magda i Paweł Rodakowie. Wybór, wstęp i oprac. Paweł Rodak,
31.Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010.
32.Lubas-Bartoszyńska Regina, Od dokumentu do fikcji (rzecz o powieści autobiograficznej). W: tejże,
33.Między autobiografią a literaturą, PWN, Warszawa 1993.
34.Łapiński Zdzisław, Życie i twórczość czy dwie twórczości? W: Biografia – geografia – kultura literacka,
35.red. Jerzy Ziomek, Janusz Sławiński, Ossolineum, Wrocław 1975.
36.Łapiński Zdzisław, Ja, Ferdydurke, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1997.
37.Margański Janusz, Gombrowicz wieczny debiutant, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2001.
38.Markowski Michał Paweł, Czarny nurt. Czarny nurt. Gombrowicz, świat, literatura, Wydawnictwo
39.Markowski Michał Paweł, Mieszczaństwo kontratakuje, „Tygodnik Powszechny” 2013, nr 24 (3336).
40.Nycz Ryszard, Sylwy współczesne, Universitas, Kraków 1996.
41.Rosner Katarzyna, Narracja jako struktura rozumienia, „Teksty Drugie” 1999, nr 3.
42.Salgas Jean-Pierre, Witold Gombrowicz lub ateizm integralny, przeł. Jan Maria Kłoczowski, Czytelnik,
43.Warszawa 2004.
44.Sendyka Roma, Nowoczesny esej. Studium historycznej świadomości gatunku, Universitas, Kraków
45.2006.
46.Uniłowski Krzysztof, „Dziennik” Witolda Gombrowicza. Rozproszenie „ja”. W: tegoż, Polska proza
47.innowacyjna w perspektywie postmodernizmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice
48.1999.
49.Zieniewicz Andrzej, Osoba między kokieterią, manipulacją i opowieścią, czyli Gombrowicz jako
50.prekursor teorii autoprezentacji. W: Witold Gombrowicz nasz współczesny, red. Jerzy Jarzębski,
51.Universitas, Kraków 2012.
52.zł [Zdzisław Łapiński], Dziennik. W: Literatura polska po 1939 roku. Przewodnik encyklopedyczny,
53.red. Marek Witkowicz [właśc. Marek Drabikowski], Wydawnictwo PEN, Warszawa 1989.