Colloquia Theologica Ottoniana


ISSN: 1731-0555     eISSN: 2353-2998    OAI    DOI: 10.18276/cto.2024.40-08
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / 40/2024
“The Philosophers’ Steamships”: the Expulsion of the Russian Intelligentsia by the Bolshevik Regime in 1922
(„Statki filozofów”. Wygnanie rosyjskiej inteligencji przez reżim bolszewicki w 1922 roku)

Autorzy: Diana Del Mastro ORCID
University of Szczecin, Poland | Institute of Theology
Słowa kluczowe: statki filozofów 1922 deportacje Inteligencja Rosyjska Bolszewizm Rosyjska filozofia duchowa
Data publikacji całości:2024-12-10
Liczba stron:14 (155-168)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

W artykule zbadano jeden z najciemniejszych rozdziałów w historii Rosji, znany pod nazwą „statki filozofów”, który wiązał się z deportacją dużej grupy najwybitniejszych przedstawicieli rosyjskiej inteligencji przez władze bolszewickie w latach 1922–1923. Pasażerowie tych eleganckich parowców stanowili elitę rosyjskiego życia intelektualnego. Byli to pisarze, poeci, dziennikarze, naukowcy i filozofowie. Nie należeli oni do żadnej partii politycznej ani nie wyznawali żadnej konkretnej wiary, ideologii czy doktryny. Ponad jedna trzecia z nich była zaangażowana w rozwijanie duchowej filozofii sztuki i kultury w Rosji. Niektórzy prowadzili wykłady uniwersyteckie, inni to znani pisarze, jeszcze inni byli liderami lokalnych zrzeszeń kooperatyw, lekarzami, agronomami i ekonomistami lub członkami małych sekt czy stowarzyszeń. Wszyscy mieli jedną wspólną cechę: Lenin osobiście wybrał ich do aresztowania i deportacji, uznając ich za niebezpiecznych przeciwników partii bolszewickiej, ale zbyt ryzykownych do zabicia, co uzasadniało ich wydalenie. Ekspatriacja dysydentów intelektualnych w 1922 roku była przewidywalnym krokiem w wewnętrznym rozwoju politycznym kraju. Jej głównym celem było ustanowienie ścisłej kontroli ideologicznej poprzez usunięcie elity intelektualnej kraju – tych, którzy dzięki krytycznemu i niezależnemu myśleniu mogli analizować sytuację i wyrażać idee krytyczne wobec reżimu. To wydarzenie stanowiło przełomowy moment dla rosyjskiej kultury, znacznie przyspieszając eliminację ważnych niekomunistycznych myślicieli z wpływowych i prestiżowych stanowisk w społeczeństwie. Dramatyczne przymusowe wygnanie inteligencji było kamieniem milowym na drodze Rosji ku totalitaryzmowi z ekstremistycznym zwrotem leninizmu i bolszewizmu: od tego momentu członkowie społeczeństwa obywatelskiego o wolnych umysłach i duchu nie będą już tolerowani.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Baird C., Revolution from Within: The YMCA in Russia’s Ascension to Freedom from Bolshevik Tyranny, Pyramids2Clouds 2013.
2.Chamberlain L., Lenin’s Private War: The Voyage of the Philosophy Steamer and the Exile of the Intelligentsia, St Martin’s Press, New York 2007.
3.Fedjukin S.A., Velikij Oktjabr’ i intelligencija: iz istorii vovlečenija staroj intelligencii v strojtelʹstvo socializma, Moskva 1972.
4.Finkel S., On the Ideological Front: The Russian Intelligentsia and the Making of the Soviet Public Sphere, Yale University Press, New Heaven–London 2008.
5.Geller M., Premier avertissement: un coup de fouet. L’histoire de l’expulsion des personnalités culturelles hors de l’Union soviétique en 1922, “Cahiers du Monde russe et soviétique” 20 (1979) 2.
6.Glavatskij M., Filosofsky parokhod: god 1922-i, Izdatelstvo Uralskogo Universiteta, Ekaterinburg 2002.
7.Golinkov D.L., Krah vrašeskogo podpol’ ja, Izd-vo politicheskoi lit-ry, Moskva 1971.
8.Golinkov D.L., Krushenie antisovetskogo podpolya v SSSR (1917–1925gg), Politizdat, Moskva 1978.
9.Gregory P.R., Lenin’s Brain and Other Tales from the Secret Soviet Archives, Hoover Institution Press, Stanford University, Stanford 2008.
10.Herrick L.M., Uncapher W.K., Pomerania: Atlantic Bridge to Germany, Origins, Janesville 2005.
11.Jansen M., A Show Trial Under Lenin: The Trial of the Socialist Revolutionaries. Moscow 1922, Martinus Nijhoff Publishers, The Hague–Boston–London 1982.
12.Kogan L.A., An Unread Page: G.G. Shpet as Director of the Institute of Scientific Philosophy, 1921–23, “Russian Studies in Philosophy” 37 (1999) 4, pp. 38–52.
13.Makarov V.G., Khristoforov, V.S., Passazhiry ‹filosofskogo parokhoda›. (Sud’by intelligencii, repressirovannoj letom-osen’ ju 1922g.), “Voprosy filosofii” 7 (2003), pp. 113–137.
14.Pipes R., The Unknown Lenin from the Secret Archive, Yale University Press, New Haven–London 1996.
15.Pittelkow K., Schmelzkopf, R., Heimathafen Stettin. Die Geschichte des Stettiner Hafens, seiner Reedereien und seiner maschinengetriebenen Schiffe 1815–1945, Strandgut-Publikation, Cuxhaven 1987.
16.Raeff M., Russia Abroad: A Cultural History of the Russian Emigration 1991–1939, New York–Oxford 1990.
17.Salomoni A., Un Savoir Historique D’État: Les Archives Soviétiques, “Annales. Histoire, Sciences Sociales” 50 (1995) 1, pp. 3–27.
18.Walicki A., A History of Russian Thought from the Enlightenment to Marxism, Stanford University Press, Stanford 1979 [published in an expanded version in Polish, Zarys myśli rosyjskiej: od Oświecenia do renesansu religijno-filozoficznego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Krakow 2005].