Przegląd Zachodniopomorski


ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2021.36-01
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / t. 36 (65) 2021
„Mądra kobieta” z fary kołobrzeskiej od malarskiej kompozycji do graficznego rozproszenia parenetycznej formuły obrazowej.

Autorzy: Marcin Bogusz ORCID
Instytut Historii Sztuki Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Słowa kluczowe: malarstwo tablicowe ikonografia Woensam drzeworyt Kołobrzeg mądra kobieta
Data publikacji całości:2021
Liczba stron:23 (7-29)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest przechowywanemu w kolegiacie kołobrzeskiej obrazowi przedstawiającemu „Mądrą kobietę” i recepcji typu ikonograficznego, do którego należy. Kompozycja jest nietypowa, pełna symboli i nieoczywistych znaków, które objaśnia umieszczona po obu stronach przedstawienia inskrypcja. Ponadto, w XVIII w. umieszczono na tablicy informację o jej fundatorze, roku, w którym znalazła się ona w kościele oraz upamiętniono renowację obrazu. Obraz wpisuje się we wcale popularną w późnym średniowieczu grupę przedstawień parenetycznych, których zadaniem było pokazywanie wzorców odpowiednich postaw. Wzorce te, dzięki wynalezieniu oraz upowszechnieniu technik graficznych, mogły trafić do coraz większej liczby odbiorców. Podobnie było z kompozycją, która znajduje się w Kołobrzegu: w I połowie XVI w. wizerunki mądrej kobiety zostały wydrukowane w Kolonii, Amsterdamie oraz niezidentyfikowanej pracowni na terenie Rzeszy. Z biegiem czasu formuła została wzbogacona o wizerunek mądrego mężczyzny. Choć w najstarszych realizacjach ilustracji towarzyszył komentarz, późniejsze odbitki zawierają jedynie ilustrację, co, wydaje się, dowodzi sporej popularności kompozycji.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Bernoulli, Jean. Reisen durch Brandenburg, Pommern, Preuβen, Curland, Ruβland und Pohlen, in den Jahren 1777 und 1778, T. 2: Rückseite von Danzig über Stettin nach Berlin im Jahr 1777, und zweyte Reise nach Danzig im Jahr 1778. Leipzig: Caspar Fritsch, 1777.
2.Bӧttger, Ludwig. Die Bau- und Kunstdenkmӓler des Regirungs- Bezirk Kӧslin, T. 1, H. 1: Die Kreise Kӧslin, und Kolberg-Kӧrlin. Stettin: Druck von F. Hessenland, 1889.
3.Calmann, Gerta. „The Picture of Nobody. An Iconographical Study”, Journal of the Warburg and Corutauld Institutes, Jan.–Jun. (1966): 60–104.
4.Domasłowski, Jerzy. „Gotyckie malarstwo tablicowe Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej”, Materiały Zachodniopomorskie 41 (1995): 341–376.
5.Dziemba, Robert. Historia kołobrzeskiej bazyliki konkatedralnej. Kalendarium. Kołobrzeg: Wydawnictwo „SARA“ S.C. Ż. Kornas, K. Łuszczyński, 2000.
6.Dziemiok, Bohdan. O komizmie. Od Arystotelesa do dzisiaj. Antologię opracowała Monika Bokiniec. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2013.
7.Foucault, Michel. Historia seksualności, tom 4: wyzwania ciała, opr. Frédéric Gros, przeł. Tomasz Stróżyński. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2019.
8.Giza, Natalia. Ideał kobiety angielskiego renesansu w świetle XVI-wiecznej literatury parenetycznej. Kraków: Wydawnictwo naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, 2020.
9.Graffunder, Paul. „Niderdeutsche Inschriften des Kolberger Domes“. Jahrbuch des Vereins für Niederdeutsche Sprach-Forschunng 23 (1897): 51–53.
10.Grӧssinger, Christa. Humour and Folly in Secular and Profane Prints of Northern Europe. 1430–1540. London, Turnhout: Brepols, 2002.
11.Hinz, Paul. Der Kolberger Dom und seine Bildwerke. Eine Wanderung durch sechs Jahrhunderte christlicher Kunst in einer pommerschen Kirche. Stettin: Verlag Fischer & Schmidt, 1936.
12.Hirsching, Friedrich Karl Gottlob. Nachrichten von sechenwürdigen Gemӓlde- und Kupferstichsammlungen, Münz- Gemmen- Kunst und Naturalienkabineten, Sammlungen von Modellen, Maschinen, physikalischen und matematischen Instrumenten, anatomischen Prӓparaten und botanischen Gӓrten in Teutschland nach alphabetischer Ordnung der Stӓdte. Erlangen: Johann Jakob Palm, 1786.
13.Kolb, Karin. Kunst- und Kulturhistorische Studien zur Zehn-Gebote-Tafel von Lucas Cranach d. Ä. und seiner Werkstatt. Nachtrag zum Bestimmungsort und zur Geschichte der Tafel. Dostęp: 14.04.2021. https://lucascranach.org/documents/DE_LHW_G25_FR077/09_Other/DE_LHW_G25_FR077_2001_Document_Kolb_001-055.pdf.
14.Kugler, Franz. „Pommersche Kunstgeschichte. Nach der erhaltenen Monumenten dargestellt“, Baltische Studien 8 (1840), 1.
15.Labuda, Adam Stanisław. Malarstwo tablicowe w Gdańsku w 2 poł XV w. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979.
16.Maaβ, Johann Gottlieb Wilhelm. Geschichte und Bearbeitung der St. Marien-Dom-Kirche zu Colberg. Colberg: Gedruckt und zu haben bei C. J. Post, 1837.
17.Mensger, Ariane. red. Weibsbilder. Eros, Macht, Moral und Tod um 1500. Berlin, München: Deutscher Kunstverlag, 2017.
18.Mohrland, Julianne. Die Frau zwischen Narr und Tod. Untersuchungen zu einem Motiv der frühneuzeitlichen Bildpublizistik, Karlsrucher Schriften zur Kunstgeschichte, Bd. 8. Berlin: Lit Verlag Dr. W. Hopf, 2013.
19.Mӧller, Friedrich. Die Künstler aller Zeiten und Vӧlker oder Leben und Werke der berühmsten Baumeister, Bildhauer, Maler, Kupferstecher, Formschneider, Litographem etc. von den frühesten Kunstepochen bis zur Gegenwart, T. 1. Stuttgart: Verlag von Ebner & Seubert, 1857.
20.Nickel, Helmut. Five Shields from a Set of Seven, with the Family Arms of Behaim von Scharzbach. W: Gothic and Renaissance Art in Nuremberg 1300–1500. Catalog of an exhibition held at the Metropolitan Museum of Art, New York, April – June 22, 1986 and at the Germanisches Nationalmuseum, Nuremberg, July 24 – Sept. 28, 1986. New York-Munich: The Metropolitan Museum of Art-Prestel-Verlag, 1986.
21.Nodl, Thomas. Albrecht Altdorfer in sejner Zeit. Reliӧse und profane Themen in der Kunst um 1500, Kunstwissentlischaftliche Studien, Bd. 115. München, Berlin: Deutscher Kunstverlag, 2004.
22.Oczko, Piotr. Miotła i krzyż. Kultura sprzątania w dawnej Holandii, albo historia pewnej obsesji. Kraków: Collegium Columbinum, 2013.
23.Oleśkiewicz, Anastazja, Taylor-Kucia, Jessica red. Praca kobiety nigdy się nie kończy. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 2013.
24.Płonka-Bałus, Katarzyna. Średniowieczne rękopisy iluminowane Biblioteki i Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie, t. 2: Bawaria, Czechy – Polska. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2018.
25.Riemann, Heinrich. Geschichte der Stadt Colberg. Aus den Quellen dargestellt. Colberg: Carl Jancke’s Verlag 1873.
26.Schüppert, Helga. „Frauenbild und Frauentag in der Predigtliteratur”, W: Frau und Spätmittelalterlicher Alltag. Internationaler Kongress Krems an der Donau 2. Bis 5. October 1984, Verӧffentlichungen des Instituts für Mittelalterliche Realienkunde Österreichs, nr 9, 103–156, Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 1986.
27.Seebohm, Almuth. „The Crucified Monk”. Journal of the Warburg and Courtauld Institutes 59 (1996): 61–102.
28.Zajączkowski, Stanisław. „Studia nad procesami Polski i Litwy z Zakonem Krzyżackim w l. 1420–1423”, Ateneum Wileńskie 12 (1937): 282–403.