Przegląd Zachodniopomorski

ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2015.3-04
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  CEEOL  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / z. 3 2015
KULT PRZYWÓDCY W III RZESZY W FILMIE PROPAGANDOWYM TRIUMF WOLI

Autorzy: Wojciech Wichert
dr, Szczecin
Słowa kluczowe: III Rzesza propaganda kino niemieckie
Data publikacji całości:2015
Liczba stron:28 (79-106)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Propaganda stanowiła jedną z najważniejszych sfer aktywności narodowych socjalistów w okresie Republiki Weimarskiej i III Rzeszy. Centralnymi zagadnieniami nazistowskiej propagandy były szczególnie takie kwestie, jak rasizm i antysemityzm, ideologia egalitarnej wspólnoty narodowej, militaryzm oraz pseudoreligijny kult Adolfa Hitlera. Charakterystyczne dla indoktrynacji narodowego socjalizmu było jej ścisłe powiązanie z nowymi środkami masowego przekazu, przede wszystkim z filmem i radiem. Klasycznymi dziełami propagandy filmowej spod znaku swastyki były zwłaszcza audiowizualne dokumenty ze zjazdów NSDAP, które odbywały się w Norymberdze. Triumf woli autorstwa Leni Riefenstahl prezentuje kongres partii w roku 1934, czyli w momencie, kiedy konsolidowały się już totalitarne zręby reżimu hitlerowskiego. W obrazie tym, który służyć miał propagandowym celom nowych władców Niemiec, reżyserka przy pomocy odpowiednich technik montażu, organizacji ujęć oraz symboliki światła przedstawiła sugestywnie kult Hitlera jako charyzmatycznego przywódcy i politycznego zbawiciela narodu niemieckiego. Filmowanie dyktatora z ,,żabiej perspektywy”,czyli od dołu powodowało, że wydawał się on potężniejszym, zaś ukazywanie zebranych na zjeździe ludzi w swej masie stwarzało wrażenie ich nikłości wobec wszechobecnego Führera. Celem autorki Triumfu woli było również ukazanie emocjonalnego związku pomiędzy Führerem i jego ludem oraz podkreślenie bezgranicznej miłości Niemców do Hitlera. Film Leni Riefenstahl do dziś budzi kontrowersje wśród badaczy kina i historyków, którzy nieprzerwanie prowadzą dyskusje na temat jego dokumentalnych walorów estetycznych oraz propagandowego przesłania w duchu nazistowskiego mesjanizmu.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Bordwell D., Thompson K., Film history: An introduction, New York 1994.
2.Brockmann S., A critical history of German film, New York 2010.
3.Dolezel S., Loiperdinger M., Hitler in Parteitagsfilm und Wochenschau, w: Führerbilder. Hitler, Mussolini, Roosevelt, Stalin in Fotographie und Film, München 1995.
4.Drzazga D., ,,Nie jesteśmy pruderyjni”, czyli wizerunki kobiet i mężczyzn w filmach Trzeciej Rzeszy, w: Media, ciało, pamięć. O współczesnych tożsamościach kulturowych, red. A. Gwóźdź, A. Sieracka-Ćwikiel, Warszawa 2006.
5.Evans R., Das Dritte Reich. Diktatur, München 2010.
6.Fest J., Hitler. Eine Biographie, Frankfurt am Main–Berlin–Wien 1973.
7.Gabauer K., Das Bild Leni Riefenstahls in den bundesdeutschen Printmedien (Examarbeit), München 2002.
8.Grundberger R., Historia społeczna Trzeciej Rzeszy, t. 2, Warszawa 1987.
9.Hake S., Film in Deutschland. Geschichte und Geschichten seit 1895, Hamburg 2004.
10.Hinton D.B., The films of Leni Riefenstahl, London 1991.
11.Kershaw I., Hitler a wyjątkowość nazizmu, w: idem, Hitler, Niemcy i ostateczne rozwiązanie, tłum. R. Bartołd, Poznań 2010.
12.Kershaw I., Niemiecka opinia powszechna a ,,kwestia żydowska”, 1939–1943: kilka dalszych refleksji, w: idem Hitler, Niemcy i ostateczne rozwiązanie, tłum. R. Bartołd, Poznań 2010.
13.Kershaw I., The Nazi dictatorship. Problems and perspectives of interpretation, London 1993.
14.Król E.C., Propaganda i indoktrynacja narodowego socjalizmu w Niemczech 1919–1945, Warszawa 1999.
15.Loiperdinger M., Der Parteitagfilm ,,Triumph des Willens” von Leni Riefenstahl. Rituale der Mobilmachung, Leverkusen 1987.
16.Longerich P., Nationalsozialistische Propaganda, w: Deutschland 1933–1945. Neue Studien zur nationalsozialistischen Herrschaft, red. K.-D. Bracher, M. Funke, H.-A. Jacobsen, Bonn 1992.
17.Nazizm, Trzecia Rzesza a procesy modernizacji, wybór i oprac. H. Orłowski, Poznań 2000.
18.Protte K., Hitler als Redner in Fotografie und Film, w: Hitler der Redner, red. J. Kopperschmidt, München 2003.
19.Przylipiak M., Poetyka kina dokumentalnego, Gdańsk–Słupsk 2004.
20.Rich R.R., Leni Riefenstahl the deceptive myth, w: Sexual stratagems: the world of women in film, red. P. Erens, New York 1979.
21.Rother R., Führerkult als Film „Triumph des Willens”, w: Ein Volk dankt seinem (Ver)führer. Die Reichserntedankfeste auf dem Bückeberg 1933–1937. Vorträge zur Ausstellung, red. G. Biegel, W. Otte, Braunschweig 2002.
22.Rother R., Leni Riefenstahl. The seduction of genius, New York 2002.
23.Ruck M., Führerabsolutismus und polykratisches Herrschaftsgefüge – Verfassungsstrukturen des NS-Staates, w: Deutschland 1933–1945. Neue Studien zur nationalsozialistischen Herrschaft, red. K.-D. Bracher, M. Funke, H.-A. Jacobsen, Bonn 1992.
24.Saryusz-Wolska M., Film – propaganda – ideologia. „Triumf woli” Leni Riefenstahl, w: Sztuki wizualne jako nośniki ideologii, red. M. Lisiecki, Toruń 2009.
25.Schmölders C., Twarz Hitlera. Biografia fizjonomiczna, tłum. M. Chojnacki, Gdańsk 2010.
26.Spindler D., Der nationale Mythos am Beispiel Leni Riefenstahls Film Triumph des Willens (Studienarbeit), München 2002.
27.Taylor R., Film propaganda: Soviet Russia and Nazi Germany, New York 1998.
28.Thamer H.-U., Das Dritte Reich. Interpretationen, Kontroversen und Probleme des aktuellen Forschungsstandes, w: Deutschland 1933–1945. Neue Studien zur nationalsozialistischen Herrschaft, red. K.-D. Bracher, M. Funke, H.-A. Jacobsen, Bonn 1992.
29.Toeplitz J., Historia sztuki filmowej, t. IV 1934–1939, Warszawa 1969.
30.Tomasulo F.T., The mass psychology of fascist cinema. Leni Riefenstahl’s ,,Triumph of the will”, w: Documenting the documentary. Close readings of documentary film and video, Detroit (Michigan) 2009.
31.Trimborn J., Riefenstahl. Niemiecka kariera, tłum. A. Kowaluk, K. Kuszyk, Warszawa 2008.
32.Urban M., Die Konsensfabrik. Funktion und Wahrnehmung der NS-Reichsparteitage 1933–1941, Göttingen 2007.
33.Welch D., Propaganda and the German cinema 1933–1945, Oxford 1983.
34.Wichert W., Film jako instrument propagandy w III Rzeszy, w: Konstelacja Szczecin. Aktorzy szczecińscy i kino okresu międzywojennego, red. R. Skrycki, Szczecin 2011.
35.Wichert W., Zasada wodzostwa w III Rzeszy w latach 1933–1939. Teoria i praktyka ustrojowa, praca magisterska w zbiorach Zakładu Badań Niemcoznawczych IHiSM Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2008.
36.Wieland K., Dietrich & Riefenstahl. Der Traum von der neuen Frau, München 2011.
37.Zelnhefer S., Die Reichsparteitage der NSDAP, Nürnberg 1991.
38.Kracauer S., Od Caligariego do Hitlera. Z psychologii filmu niemieckiego, tłum. E. Skrzywanowa, W. Wertenstein, Gdańsk 2009.
39.Machcewicz P., Spory o historię 2000–2011, Kraków 2012.
40.Schreckenberg H., Ideologie und Alltag im Dritten Reich, Frankfurt am Main 2003.
41.Vat van der D., Albert Speer. Życie i kłamstwa, tłum. M. Przeczek, Warszawa 1997.
42.Benz W., Vom Freiwilligen Arbeitsdienst zur Arbeitsdienstpflicht, ,,Vierteljahrshefte für Zeitgeschichte” 1968, z. 4.
43.Król E.C., Leni Riefenstahl – życie i twórczość, ,,Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi” 2001.
44.Przylipiak M., Triumf woli, ,,Studia Filmoznawcze” 2002, t. 23.
45.Sonntag S., Fascynujący faszyzm, ,,Magazyn Sztuki” 1996, nr 12.
46.Zentner Ch., Bedürftig F., Blutfahne, w: Das grosse Lexikon des Dritten Reiches, red. Ch. Zentner, F. Bedürftig, München 1985.
47.Dreßen W., Politische Leiter, w: Enzyklopädie des Nationalsozialismus, red. W. Benz, Stuttgart 2007.
48.Riefenstahl L., Memoiren, t. 1, Frankfurt am Main–Berlin 1987.
49.,,Da bleibt Schuld, so kann man das nennen”: Gespräch mit Leni Riefenstahl, ,,Die Welt”, 8.05.2000.
50.Bronfen E., Triumph der Verführung, ,,Die Zeit”, 19.10.2000.
51.Kurek K., Propaganda w służbie totalitaryzmów, w: II wojna światowa. Nazistowskie rządy, t. 20 (dodatek do ,,Rzeczpospolitej”), red. A. Dąbrowska, Warszawa 2009.
52.Rothers R., Hitler-eine Liebesgeschichte, ,,Die Welt”, 2.09.2000.
53.Nowak K., Ideologia zamknięta w kadrze. ,,Triumf woli” Leni Riefenstahl, ,,Histmag. Pierwszy polski portal historyczny”, http://histmag.org/?id=3959.
54.Thamer H.-U., Wirtschaft und Gesellschaft unterm Hakenkreuz, w: Nationalsozialismus II, ,,Informationen zur politischen Bildung” 2002, z. 266, www.bpb.de/ publikationen/01158073712671365731706452990874,0,0,Wirtschaft_und_Gesellschaft_unterm_Hakenkreuz.htm