Przegląd Zachodniopomorski


ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2016.1-02
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  CEEOL  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / z. 1 2016
Władztwo rady i gmina w reprezentacji dużych miast pruskich w średniowieczu

Autorzy: Roman Czaja
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Słowa kluczowe: miasta pruski ustrój miast grupy społeczne reprezentacja miasta
Data publikacji całości:2016
Liczba stron:13 (27-39)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza przedstawiania przez wielkie miasta pruskie własnej organizacjipolitycznej, w szczególności zaś formy sprawowania władzy. Autor podejmujepróbę odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu konstruowany obraz własny uwzględniałudział wspólnoty obywateli w rządzeniu miastem i kreowaniu organów władzy,a w jakim przedstawiano miasto jako wspólnotę podlegającą władztwu rady. Podstawąwniosków są źródła pisane. Autor wykazuje, że do początku XIV wieku miasto reprezentowałosię jako wspólnota obywateli, działająca bezpośrednio in corpore oraz zapośrednictwem swoich organów administracyjnych i sądowych. Wykształcenie się naprzełomie XIII/XIV wieku w dużych miastach pruskich ustroju radzieckiego sprawiło,że także w reprezentacji miasta zaczęto artykułować władztwo rady nad komuną. Mimomonopolizacji władzy w mieście przez oligarchię kupiecką, wbrew realiom ustrojowym,miasto przedstawiało się jako wspólnota, której obywatele uczestniczą w stanowieniuprawa i podejmowaniu decyzji w interesie dobra wspólnego. Taki model władzy komunalnejeksponowano szczególnie w czasach zagrożenia zewnętrznego oraz konfliktówwewnętrznych. W odróżnieniu jednak od jednolitej wspólnoty commune civitatis lubdy bürger algemeyne pojawiającej się w źródłach z XIII i I połowy XIV wieku, komunapóźnośredniowieczna prezentuje się jako społeczność zróżnicowana, tworzona przezróżne grupy zawodowe (kupców, rzemieślników) i działająca za pośrednictwem różnychorganów: rady, ławy sądowej, cechów.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Źródła
2.Acten der Ständetage Preußens unter der Herrschaft des Deutschen Ordens, hrsg. v. M. Toeppen, Bd. 1–4, Leipzig 1874–1882.
3.Codex diplomaticus Warmiensis oder Regesten und Urkunden zur Geschichte Ermlands, Bd. 1–3, hrsg. v. C.P. Woelky, J.M. Saage, Mainz 1860–1874.
4.Johann Lindaus Geschichte des dreizehnjährigen Krieges, hrsg. v. T. Hirsch, w: Scriptores rerum Prussicarum, hrsg. v. Th. Hirsch, M. Toeppen, E. Strehlke, Bd. 4, Leipzig 1870, s. 502–637.
5.Urkundenbuch des Bistums Culm, Bd. 1, hg. v. C.P. Woelky, Danzig 1885.
6.Preuβisches Urkundenbuch. Politische (allgemeine) Abteilung, Bd. I, T. 2, hrsg. v. A. Seraphim, Königsberg 1909.
7.Scriptores rerum Prussicarum, hrsg. v. Th. Hirsch, M. Toeppen, E. Strehlke, Bd. 4, Leipzig 1870. Thorner Denkwürdigkeiten von 1345–1547, hrsg. v. A. Voigt, Thorn 1904.
8.Wie men wol eyn statt regyrn sol. Didaktische Literatur und berufliche Schreiben des Johann von Soest, gen. Steinwert, hg. v. H.-D. Heimann, Soest 1986.
9.Opracowania
10.Bender G., Die ältesten Willküren der Neustadt Thorn (c. vom Jahre 1300), „Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins”, 7, 1882, s. 97–125.
11.Boone M., Lecuppre-Desjardin E., Sosson J.-P., Introduction, w: Le verbe, l’image et les représentation de la société urbaine au Moyen-Age, ed. M. Boone, E. Lecuppre- -Desjardin, J.-P. Sosson, Antwerpen/Apeldoorn 2002, s. 7–14.
12.Buchholz F., Braunsberg im Wandel der Jahrhunderte, Braunsberg 1934.
13.Buława J., Walki społeczno-ustrojowe w Toruniu w I połowie XVI wieku, Toruń 1971.
14.Cieślak E., Walki ustrojowe w Gdańsku i Toruniu oraz w niektórych miastach hanzeatyckich w XV w., Gdańsk 1960.
15.Czaja R., Miasta pruskie a zakon krzyżacki. Studia nad stosunkami między miastem a władzą terytorialną w późnym średniowieczu, Toruń 1999.
16.Czaja R., Grupy rządzące w miastach nadbałtyckich w średniowieczu, Toruń 2008.
17.Czaja R., Społeczeństwo miast pruskich w średniowieczu w świetle źródeł normatywnych, w: Świat średniowiecza. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, red. A. Bartoszewicz i in., Warszawa 2010, s. 234–241.
18.Czaja R., Średniowieczne miasto jako europejskie miejsce pamięci, w: Fundamenty średniowiecznej Europy, red. Ż. Sztyls i in., Pelplin 2013, s. 27–40.
19.Dünnebeil S., Umzug und Tanz als Formen der „bewegten“ Repräsentation, w: Geschlechtergesellschaften, Zunft- Trinkstuben und Bruderschaften in spätmittelalterlichen und frühneuzeitlichen Städten, hrsg. v. G. Fouquet, M. Steinbrink, G. Zeilinger, Ostfildern 2003, s. 129–146.
20.Günther O., Danziger Hochzeits- und Kleiderordnung, „Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins”, 42, 1900, s. 185–230.
21.Günther O., Zwei unbekannte altpreussische Willküren. Ein Danziger Willkür aus der Ordenszeit, „Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins”, 48, 1905, s. 3–82.
22.Le verbe, l’image et les représentation de la société urbaine au Moyen-Age, ed. M. Boone, E. Lecuppre-Desjardin, J.-P. Sosson, Antwerpen/Apeldoorn 2002.
23.Meyer C., „City Branding” im Mittelalter? Städtische Medien der Imagepflege bis 1500, w: Stadt und Medien. Vom Mittelalter bis zu Gegenwart, hrsg. v. C. Zimmermann, Köln–Weimar–Wien 2012, s. 19–48 (Städteforschung, A/85).
24.Michels G., Die Ordnung als Spiegel der Stadt, w: Das Preußenland als Forschungsaufgabe. Eine europäische Region in ihren geschichtlichen Bezügen. Festschrift für Udo Arnold zum 60. Geburtstag, hrsg. v. B. Jähnig, G. Michels, Lüneburg 2000, s. 369–382.
25.Możdżeń J., Przedstawianie świata przez dziejopisarzy gdańskich na przełomie XV i XVI wieku, Toruń 2014 (msp. dysertacji).
26.Neitmann, K. Die Publikation von Staatsverträgern und Landesordnungen im Deutschordensland Preußen, w: Kommunikationspraxis und Korrespondenzwesen im Mittelalter und in der Renaissance, hrsg. v. H.-D. Heimann, I. Hlaváček, Paderborn 1998, s. 113–124.
27.Oberste J., Einführung: Städtische Repräsentation und die Fiktion der Kommune, w: Repräsentation der mittelalterlichen Stadt, hrsg. v. J. Oberste, Regensburg 2008, s. 7–12.
28.Poeck D.W., Rituale der Ratswahl. Zeichen und Zeremoniell der Ratssetzung in Europa (12.–18. Jahrhundert), Köln–Weimar–Wien 2003.
29.Quassowski B., Obrigkeitliche Wohlfahrtspflege in den Hansestädten des Deutschordenslandes (Braunsberg, Elbing, Königsberg, Kulm und Thorn) bis 1525, T. 3, „Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins”, 61, 1921, s. 103–148.
30.Rüther S., Prestige und Herrschaft. Zur Repräsentation der Lübecker Ratsherren in Mittelalter und Früher Neuzeit, Köln–Weimar–Wien 2003.
31.Schultz F., Die Stadt Kulm im Mittelalter, „Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins” 1888, H. 23, s. 3–293.
32.Semrau A., Die Organe der Stadtgemeinde nach kulmischem Rechte im 13. Jahrhundert, „Mitteilungen des Coppernicus Vereins für Wissenschaft und Kunst” 1921, H. 29, s. 1–26.
33.Semrau A., Die mittelalterlichen Willküren der Altstadt und Neustadt Elbing, „Mitteilungen des Coppernicus Vereins für Wissenschaft und Kunst” 1926, H. 34, s. 1–80.
34.Semrau A., Die Willkür der Stadt Kulm von etwa 1400, „Mitteilungen des Coppernicus Vereins für Wissenschaft und Kunst” 1927, H. 35, s. 29–58.
35.Simson P., Geschichte der Danziger Willkür, Danzig 1904 (Quellen und Darstellungen zur Geschichte Westpreussens, 3).
36.Simson P., Geschichte der Stadt Danzig, Bd. 4, Danzig 1918.
37.Toeppen M., Elbinger Antiquitäten. Ein Beitrag zur Geschichte des städtischen Lebens im Mittelalter, H. 1–3, Danzig 1871–1873.
38.Toeppen M., Die älteste Thorner Stadtchronik, „Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins”, 42, 1900, s. 117–182.
39.Zimmermann C., Einleitung: Stadt und Medien, w: Stadt und Medien. Vom Mittelalter bis zu Gegenwart, hrsg. v. C. Zimmermann, Köln–Weimar–Wien 2012, s. 1–18 (Städteforschung, A/85).