Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie


ISSN: 1230-0780     eISSN: 2719-4337    OAI    DOI: 10.18276/skk.2023.30-11
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  CEEOL  ERIH PLUS

Lista wydań / nr 30 2023
Likwidacja Kościoła katolickiego obrządku wschodniego w południowo-zachodnich guberniach Cesarstwa Rosyjskiego za panowania cesarza Mikołaja I (lata 30. XІX wieku)

Autorzy: Viktoria Bilyk ORCID
Wschodnioeuropejski Narodowy Uniwersytet im. Łesi Ukrainki, Łuck, Ukraina
Słowa kluczowe: Kościół katolickiego obrządku wschodniego (greckounicki) Cerkiew prawosławna biskup duchowieństwo „akt ponownego zjednoczenia” synod
Data publikacji całości:2023
Liczba stron:13 (221-233)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

W artykule przedstawiono politykę władz rosyjskich zmierzającą do ograniczenia pola działania Kościoła katolickiego obrządku wschodniego (dawniej greckounickiego czy unickiego) i jego stopniowej likwidacji w latach 30. XIX wieku, a także pokazuje przygotowanie „aktu ponownego zjednoczenia” w 1839 roku. W latach 1794–1796 trwał intensywny proces „przyłączania” unitów do Cerkwi prawosławnej. Okres od 1797 roku do połowy lat 20. XIX wieku charakteryzuje się osłabieniem presji władz na Kościół katolickiego obrządku wschodniego. W drugiej połowie lat 20. XIX wieku władze rosyjskie zaostrzyły swoją politykę wobec Kościoła katolickiego obrządku wschodniego i zaczęły przygotowywać grunt pod jego ostateczne zjednoczenie z Cerkwią prawosławną. W proces likwidacji Kościoła katolickiego obrządku wschodniego zaangażowani byli także hierarchowie unici. Szczególną rolę odegrał biskup litewski Józef Siemaszko. Z pomocą biskupa białoruskiego Wasilija Łużyńskiego i biskupa brzeskiego, wikariusza diecezji litewskiej Antoniego Zubko zwołał on w 1839 roku w Połocku synod biskupów i kleru unickiego, na którym podjęto decyzję „ponownie zjednoczyć” Kościół katolickiego obrządku wschodniego z Cerkwią prawosławną.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Kołbuk, Witold. Kościoły wschodnie na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej 1772–1914. Lublin: RW KUL, 1992.
2.Likowski, Edward. Dzieje Kościoła unickiego na Litwie i Rusi w XVIII i XIX wieku ze względu na przyczyny jego upadku. Cz. 2. Warszawa: Skład główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa Druk. Piotra Laskawera, 1906.
3.Radwan, Marian. „Bazylianie w zaborze rosyjskim w latach 1795–1839”. Nasza Przeszłość 93 (2000). 153–225.
4.Zięba, Andrzej A. „Józef Siemaszko (1798-12-25–1869-11-27), arcybiskup prawosławny, biskup unicki, archimandryta klasztoru św. Ducha w Wilnie”. W: Internetowy Polski Słownik Biograficzny. Dostęp 1.02.2023. https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/jozef-siemaszko.
5.Zięba, Andrzej A. „Siemaszko Józef (1798–1869)”. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 36 z. 4 [og. zb.] 151: Sidor Kazimierz – Siemiatycki Chaim, red. Henryk Markiewicz, 606–611. Warszawa–Kraków: Polska Akademia Nauk, Polska Akademia Umiejętności, 1995–1996.
6.Великий, Атанасій. З Літопису християнської України: церковно-історичні радіолекції з Ватикану. Т. 7: XVIII–ХIX ст. Рим: Вид-во ОО Василіян, 1979.
7.Гаюк, Семен. Полоцький „Акт возз’єднання” уніатів з православною церквою. Збірник на пошану проф. Доктора Ол. Оглоблина. Нью-Йорк, 1977.
8.Державний архів Житомирської області (Państwowe Archiwum Obwodu Żytomierskiego). ф. 1, оп. 8, д. 1616.
9.Державний архів Хмельницької області. ф. 315, оп. 1, спр. 1214.
10.Жилюк, Сергій. Російська православна церква на Волині (1793–1917 рр.). Житомир: Журфонд, 1996.
11.Киприанович, Григорий. Жизнь Иосифа Семашки: митрополита Литовского и Виленского и воссоединение западнорусских униатов с православной церковью в 1839 г. Вильно, 1893.
12.Коялович, Михаил. История воссоединения западно-русских униатов старых времен. СПб: Синодальная тип., 1873.
13.Мельгунов, Сергей. Из истории воссоединения униатов в России. Голос минувшего. 1925. № 10.
14.Полное собрание законов Росийской империи. Собрание Второе.12 декабря 1825 – 28 февраля 1881 г. (в 55 т.). T. 3: 1828 г., nr 2086. Z0СПб: Типография ІІ Отделения Собственной Его Императорского Величества Канцелярии, 1830.
15.Российский государственный исторический архив (Rosyjskie Państwowe Archiwum Historyczne). ф. 797, оп. 6, ч. 2, д. 22 708, 22 953, 22 984, 22 985.
16.Российский государственный исторический архив. ф. 797, оп. 7, д. 23 438.
17.Стоколос, Надія. Конфесійно-етнічні трансформації в Україні (ХІХ – перша половина ХХ ст.). Рівне: РІС КСУ – ППФ „Ліста-М”, 2003.
18.Стрельбицкий, Иван. Униатские церковные соборы с конца XVI века до воссоединения униатовъ съ православной церковью. Вильно, 1888.
19.Толстой, Дмитрий. Римский католицизм в России. СПб.: Тип. Демакова, 1876.
20.Уния в документах. Сб. Сост. В.А.Теплова, З. И.Зуева. Минск: Лучи Софии, 1997.
21.Филатова, Елена. Конфессиональная политика царского правительства в Беларуси. 1772–1860 гг. Минск: Белорусская наука, 2006.
22.Центральний державний історичний архів України (Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy). м. Київ, ф. 442, оп. 141, спр. 468.
23.Центральний державний історичний архів України. м. Київ, ф. 442, оп. 413, спр. 1, 19, 118.
24.Чистович, Илларион. Пятидесятилетие (1839–1889) возсоединения с православною церковью западно-русских униатов. Обзор событий возсоединения в царствование императора Николая I. СПб: Синодальная тип., 1889.