Studia Maritima


ISSN: 0137-3587     eISSN: 2353-303X    OAI    DOI: 10.18276/sm.2016.29-03
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / Vol. 29 2016
Ślady żeglugi po morzu martwym w tekstach antycznych (IVBC-IIAC).

Autorzy: Piotr Briks
Słowa kluczowe: Morze Martwe Izrael antyk żegluga
Data publikacji całości:2016
Liczba stron:19 (43-61)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Od niemal 100 lat żegluga po Morzu Martwym praktycznie nie istnieje. Dwa jego brzegi zajmują nieutrzymujące ze sobą ścisłych stosunków państwa Izrael i Jordania, na jego wodach nie unoszą się już bryły asfaltu, a rybołówstwo z oczywistych względów nigdy tutaj nie istniało. Od czasu do czasu pojawi się tutaj co najwyżej jakaś łódź badawcza. Tym większe zdziwienie i zainteresowanie budzą coraz liczniejsze informacje o odkryciach archeologicznych świadczących o bogatej historii żeglugi po tym akwenie. Wydaje się, że najbardziej intensywnie rozwijała się ona w okresie pomiędzy IV w. BC a II w. AC. Artykuł poświęcono analizie dziewięciu tekstów antycznych, które w mniej lub bardziej bezpośredni sposób informują o żegludze w tym właśnie okresie. Omówione teksty to: – trzy relacje Hieronima z Cardii (IV/III w. BC) zachowane w wersji Diodora Sycylijskiego (I w. BC), – notatka Strabona (ok. 63 BC–24 AC) w jego dziele Geografia, w której cytuje on opis wydobycia asfaltu pochodzący od Posejdoniosa z Rodos (ok. 135–50 BC), – dwa teksty Józefa Flawiusza (37– ok. 94 AC), – opis Tacyta (ok. 55–120 AC), – opinia Marka Junianusa Justyniusa (II/III w. AC) przekazana przez Pompejusza Trogusa (koniec I w. BC), – fragment listu Bar Kochby (II w AC), w którym pisze on o towarach przechowywanych na statkach w porcie w En Gedi. W artykule znalazło się także krótkie omówienie zachowanych informacji ikonograficznych oraz streszczono aktualny stan badań archeologicznych dotyczących okresu, o którym donoszą wcześniej przedstawione źródła pisane.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Aharoni Y., Rothenberg B., In the footsteps of kings and rebels in the Judean desert (po hebrajsku), Tel Aviv 1960.
2.Avitsur S., Man and his work: historical atlas of tools and workshops in the Holy Land,
3.Carta & Israel Exploration Society, Jerusalem 1976.
4.Bar Adon P., Qasr el-Yahud, w: Excavations in the Judean Desert, „ʻAtiqot” Vol. 9, Jerusalem: Israel Antiquities Authority 1989, s. 18–29 (po hebrajsku).
5.Bar Adon P., Rujm el-Bahar, w: Excavations in the Judean Desert, „ʻAtiqot” Vol. 9, Jerusalem: Israel Antiquities Authority 1989, s. 3–14 (po hebrajsku, sumarium po angielsku s. 4–5*).
6.Bar Adon P., Another Settlement of the Judean Desert Sect at ‘En el-Ghuweir on the Shores of the Dead Sea, „Bulletin of the American Schools of Oriental Research” 1977, nr 227, s. 1–25 (sumarium po angielsku, s. 4–5*).
7.Briks P., Ślady żeglugi po Morzu Martwym w starożytności (VII w. przed Chr. – II w. po Chr.), rozdz. „Warunki żeglugi”, „Klio” (w druku).
8.Calmet A., Taylor Ch., Wells E., Calmet’s Great Dictionary of the Holy Bible (…), Samuel Etheridge 1814.
9.Cansdale L., Qumran and the Essenes: A Re-evaluation of the Evidence, Texte und Studien zum Antiken Judentum 60, Tübingen 1997.
10.Carter R.A., Boat remains and maritime trade in the Persian Gulf during the sixth and fifth millennia BC, „Antiquity” 2006, nr 80, s. 52–63.
11.Carter R.A., The social and environmental context of neolithic seafaring in the Persian
12.Gulf, w: The global origins and development of seafaring, red. A. Anderson, J.H. Barrett, K.V. Boyle, Cambridge 2010, s. 191–202.
13.Carter R.A., Ubaid-period boat remains from As-Sabiyah: excavations by the British archaeological expedition to Kuwait, „Proceedings of the Seminar for Arabian Studies” 2002, nr 32, s. 13–30.
14.Casson L., Ships and Seamanship in the Ancient World, Princeton 1971.
15.Clamer Ch., Ain Ez-Zara Excavations 1986, „Annual of the Department of Antiquities of Jordan” 1989, nr 33, s. 217–225.
16.Clamer Ch., Fouilles archeologiques de ‘Ain ez-Zdra/Callirhoe, villegiature herodienne, Beirut 1997.
17.Clamer Ch., The Hot Springs of Kallirrhoe and Baarou, w: The Madaba Map Centenary 1897–1997, red. M. Piccirillo, E. Alliata, Jerusalem 1999, s. 221–225.
18.Connan J., Carter R.A., Crawford H.E.W., Tobey M., Charrie-Duhaut A., Jarvie D., Albrecht P., Norman K., A comparative geochemical study of bituminous boat remains
19.from H3, As-Sabiyah (Kuwait), and RJ-2, Ra’s al-Jinz (Oman), „Arabian Archaeology and Epigraphy” 2005, nr 16/1, s. 21–66.
20.Connan J., Use and trade of bitumen in antiquity and prehistory: molecular archaeology reveals secrets of past civilizations, „Philosophical Transactions of the Royal Society of London: Biological Sciences” 1999, nr 354 (1379), s. 33–50.
21.Dvorjetski E., The Medicinal Hot Springs of Kallirrohe, „Ariel” 1995, nr 110–111, s. 306–308 (po hebrajsku).
22.Eshel H., The Dates used during the Bar Kokhba Revolt, w: The Bar Kokhba War Reconsidered, red. P. Schäfer, „Text and Studies in Ancient Judaism” 2003, nr 100, s. 93–100.
23.Friedman Z., Did Nabatean Seafaring Exist?, „Michmanim” 2014, nr 25, s. 23*–30*.
24.Hadas G., Stone Anchors from the Dead Sea, „ʻAtiqot” 1992, nr 21, s. 55–57.
25.Hadas G., A Stone Anchor from the Dead Sea, „International Journal of Nautical Archaeology” 1993, nr 22, s. 89–90.
26.Hadas G., Dead Sea Anchorages, „Revue Biblique” 2011, nr 2 (118), s. 166–167.
27.Hadas G., Dead Sea Sailing Routes during the Herodian Period, „Bulletin of the Anglo- Israel Archaeological Society” 2008, nr 26, s. 31–36.
28.Hadas G., Lifschitz N., Bonani G., Two Ancient Wooden Anchors from Ein Gedi, on the
29.Dead Sea, Israel, „International Journal of Nautical Archaeology” 2005, nr 34, s. 307–315.
30.Hadas G., Where was the Harbour of En Gedi Situated?, „Israel Exploration Journal” 1993, nr 43, s. 45–49.
31.Keel O., Küchler M., Orte und Landschaften der Bibel: Ein Handbuch und Studienreiseführer zum Heiligen Land, t. 2: Der Süden, Zürich 1982.
32.Magness J., The Community at Qumran in the Light of Its Pottery, w: Methods of Investigation of the Dead Sea Scrolls and the Khirbet Qumran Site: Present Realities and
33.Future Prospects, red. M.O. Wise, N. Golb, J. Collins, D. Pardee, „Annals of the
34.New York Academy of Sciences” 1994, nr 722, s. 39–48.
35.Meimaris Y., The Discovery of the Madaba Mosaic Map. Mythology and Reality, www. christusrex.org/ www1/ofm/mad/articles/MeimarisMap.html.
36.Netzer E., Masada III: The Buildings, Stratigraphy and Architecture, Jerusalem 1991.
37.Netzer E., Architecture in Palaestina Prior to and During the Days of Herod the Great, Akten des 13. Internationalen Kongresses für klassische Archäologie Berlin 1988,
38.Mainz 1990, s. 37–50.
39.Netzer E., The palaces of the Hasmoneans and Herod the Great, Jerusalem 2001.
40.Nissenbaum A., Carmi I., Hadas G., Dating of Ancient Anchors from the Dead Sea, „Naturewissenschaften” 1990, nr 77, s. 228–229.
41.Nissenbaum A., Buckley S., Dead Sea asphalt in ancient Egyptian mummies – why?, „Archaeometry” 2013, nr 55/3, s. 563–568.
42.Nissenbaum A., Shipping Lanes of the Dead Sea, „Rehovot” 1991, nr 11/1, s. 19–24.
43.Nissenbaum A., The Dead Sea asphalts – Historical aspects: American Association of Petroleum, „Geologists Bulletin” 1978, nr 62, s. 837–844.
44.Oron A., Galili E., Hadas G., Klein M., Early Maritime Activity on the Dead Sea: Bitumen Harvesting and the Possible Use of Reed Watercraft, „Journal of Maritime Archaeology” 2015, nr 10/1, s. 66–88.
45.Rullkötter J., Nissenbaum A., Dead Sea asphalt in Egyptian mummies: molecular evidence, „Naturwissenschaften” 1988, nr 75/12, s. 618–621.
46.Schneller E., Antike Hafenanlage am Nordende des Toten Meeres?, „Zeitschrift des Deutschen Palästina-Vereins” 1963, nr 79, s. 138–139.
47.Schult H., Zwei Hafen aus römischer Zeit am Toten Meer: Rugm el-Bahr und el-Beled (ez-Zara), „Zeitschrift des Deutschen Palästina-Vereins” 1966, nr 82, s. 139–148.
48.Stern M., Greek and Latin Autors on Jews and Judaism, vol. I, Jerusalem 1974.
49.Strobel A., Wimmer S., Kallirrhoe (‚En ez-Zara): Drittes Grabungskampagne des Deutschen Evangelischen Instituts für Altertumswissenschaft des Heiligen Landes und Exkursionen in Süd-Peräa, Wiesbaden 2003.
50.Stutchbury H.E., Nicholl G.R., Khirbet Mazin, „Annual of the Department of Antiquities of Jordan” 1962, nr 6–7/3, s. 96–103.
51.The Comprehensive Aramaic Lexicon, praca zbiorowa, cal1.cn.huc.edu/oneentry. php?lemma=mxwz%20N&cits=all.
52.Yadin Y., Greenfield J.C., Yardeni A., Levine B.A., The Documents from the Bar Kokhba Period in the Cave of Letters, vol. II, Hebrew, Aramaic and Nabatean-Aramaic Papyri, „Judaean Desert Studies” 2002, nr 3.
53.Zangenberg J., Das Tote Meer in neutestamentlicher Zeit, w: Nach Petra und ins Königreich der Nabatäer: Festschrift Manfred Lindner, red. E.A. Knauf, U. Hübner, R. Wenning, Bonner Biblische Beiträge 118; Bodenheim 1998, s. 49–59.
54.Zangenberg J., Die hellenistisch-römische Zeit am Toten Meer, w: Das Toten Meer: Kultur und Geschichte am Tiefsten Punkt der Erde, red. J. Zangenberg, Mainz 2010, s. 39–52.
55.Zangenberg J., Wildnis unter Palmen? Khirbet Qumran im regionalen Kontext des Toten Meeres, w: Jericho und Qumran. Neues zum Umfeld der Bibel, red. B. Mayer, „Eichstätter Theologische Studien” 45, Regensburg 2000, s. 129–164.
56.Zangenberg J., Opening Up our View: Khirbet Qumran in Regional Perspective, w: Religion and Society in Roman Palestine: Old Questions, New Approaches, red.
57.R.E. Douglas, London–New York 2004, s. 170–187.