Acta Iuris Stetinensis

Wcześniej: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Acta Iuris Stetinensis

ISSN: 2083-4373     eISSN: 2545-3181    OAI    DOI: 10.18276/ais.2021.36-07
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / 4/2021 (36)
Konstytucyjność zmian wprowadzonych ustawą z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w zakresie merytorycznego orzekania przez sądy administracyjne

Autorzy: Jakub Szczepkowski ORCID
Słowa kluczowe: sądy administracyjne postępowanie sądowoadministracyjne nowelizacja orzekanie merytoryczne sąd administracyjny konstytucja
Data publikacji całości:2021
Liczba stron:26 (117-142)
Cited-by (Crossref) ?:
Liczba pobrań ?: 704

Abstrakt

StreszczenieUstawodawca w uzasadnieniu ustawy z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi1 wskazał, że „blisko dziesięcioletnie funkcjonowanie sądownictwa administracyjnego pod rządami reformujących je ustaw z 2002 r., stosownie do wymogów Konstytucji RP z 1997 r., dowodzi zasadności przeprowadzonych reform. W szczególności stworzono łatwy dostęp obywateli do wymiaru sprawiedliwości, zapewniając jednocześnie dużą sprawność postępowania sądowoadministracyjnego. Tym niemniej zmieniające się uwarunkowania sądowej kontroli administracji publicznej (wyższe standardy gwarancji, wolności i praw obywatelskich z jednej strony, z drugiej zaś oczekiwania coraz większej sprawności ich osiągania) rodzą potrzebę modyfikacji przyjętych rozwiązań w tym zakresie”2. Racjonalny ustawodawca, na bieżąco analizując stan prawny oraz społeczne oczekiwania co do stosowania prawa przez sądy administracyjne, ale także biorąc pod uwagę wartości ważne ze względu na zapewnienie praworządności, jak skuteczność i sprawność kontroli sądowej, przyjął i rozpatrzył prace zainicjowane nad nowelizacją sądownictwa administracyjnego przez sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego3. Ustawą nowelizującą dokonano głębszej reformy systemu sądowej kontroli administracji publicznej. Na podstawie nowego art. 145a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi4 sąd będzie mógł zobowiązać organ do wydania w określonym terminie decyzji lub postanowienia, wskazując sposób załatwienia sprawy bądź jej rozstrzygnięcie, jeżeli jest to uzasadnione okolicznościami sprawy, a rozstrzygnięcie nie pozostawiono uznaniu organu. W przypadku niewydania decyzji lub postanowienia w określonym przez sąd terminie strona będzie mogła wnieść skargę, żądając wydania orzeczenia stwierdzającego istnienie albo nieistnienie uprawnienia lub obowiązku. W niniejszym artykule dokonano analizy konstytucyjnej metodą prawno-dogmatyczną nowelizacji art. 145a p.p.s.a – powierzenie sądom administracyjnym wypełniania funkcji merytorycznego orzekania w sferze wykonywania władzy publicznej. Ponadto poprzez metody prawno-historyczną i prawno-porównawczą podjęto próbę udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy zmiana ta budzi obawy w zakresie jej konstytucyjności, a także czy z uwagi na omawianą nowelizację sądy administracyjne uzyskały lub rozszerzyły model merytorycznego orzekania w sprawie administracyjnej, czy też załatwiają sprawę administracyjną.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Adamiak B., Model sądownictwa administracyjnego a funkcje sądownictwa administracyjnego, w: J. Stelmasiak, J. Niczyporuk, S. Fundowicz (red.), Polski model sądownictwa administracyjnego, Lublin 2003.
2.Adamiak B., Przesłanki tożsamości sprawy sądowoadministracyjnej, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2007, z. 1.
3.Adamiak B., Borkowski J., Metodyka pracy sędziego w sprawach administracyjnych, Warszawa 2020.
4.Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.
5.Banaszak B., Michalska J., Artykuł 145a ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w świetle Konstytucji RP, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2016, z. 4(67).
6.Błaś A., w: J. Boć (red.), Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, Wrocław 1998.
7.Bogusz M., Problem konstytucyjności przepisu art. 145 § 3 i art. 145a Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2016, t. 36.
8.Borkowski J., Procedura sądowoadministracyjna i jej przekształcenia, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2010, z. 5–6.
9.Chróścielewski W., Sądownictwo administracyjne – zamierzenia legislacyjne a realne potrzeby, w: L. Zacharko, A. Matan, G. Łaszczyca (red.), Ewolucja prawnych form administracji publicznej. Księga jubileuszowa z okazji 60. rocznicy urodzin Profesora Ernesta Knosali, Warszawa 2008.
10.Daniel P., Geburczyk F., Merytoryczne orzekanie i kształtowanie aktów organów administracji publicznej przez sądy administracyjne – uwagi prawnoporównawcze, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2016, z. 1(64).
11.Florczak-Wątor M., w: P. Tuleja (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2019.
12.Garlicki L., Komentarz do art. 176, w: L. Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 5, Warszawa 2007.
13.Geburczyk F, w: W. Piątek (red.), Wykonanie wyroku sądu administracyjnego, Warszawa 2017.
14.Gut D., Merytoryczne orzekanie polskich sądów administracyjnych – tendencje rozwojowe, Lublin 2018.
15.Hauser R., Konstytucyjny model polskiego sądownictwa administracyjnego, w: J. Stelmasiak, J. Niczyporuk, S. Fundowicz (red.), Polski model sądownictwa administracyjnego, Lublin 2003.
16.Hauser R., Nieporozumienia wokół charakteru orzeczeń sądów administracyjnych, w: J. Góral (red.), Ratio est anima legis. Księga jubileuszowa ku czci profesora Janusza Trzcińskiego, Warszawa 2007.
17.Hauser R., w: R. Hauser, J. Drachal, E. Mzyk, Dwuinstancyjne sądownictwo administracyjne, Warszawa–Zielona Góra 2003.
18.Hauser R., Wstępne założenia nowelizacji ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, „Państwo i Prawo” 2013, z. 2.
19.Hauser R., Masternak-Kubiak M., w: R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel (red.), System Prawa Administracyjnego, t. 2: Konstytucyjne podstawy funkcjonowania administracji publicznej, Warszawa 2012.
20.Hauser R., Skoczylas A., w: K. Celińska-Grzegorczyk, R. Hauser, W. Sawczyn, A. Skoczylas, Postępowanie administracyjne, sądowoadministracyjne i egzekucyjne, Warszawa 2013.
21.Hauser R., Wierzbowski M. (red.), Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2017.
22.Jagielska M., Jagielski J., Stankiewicz R., Grzywacz M., w: R. Hauser, M. Wierzbowski (red.), Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2017.
23.Jagielska M., Wiktorowska A., Wojciechowska K., w: R. Hauser, M. Wierzbowski (red.), Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2017.
24.Janssen S., Towards and Adjustment of the Trias Politica. The Administrative Courts as (Procedural) Lawmaker. A Study of the Influence of the European Human Rights Convention and the Case Law by the European Court of Human Rights on the Trias Politica, in Particular the Position of Dutch Administrative Courts in Relation to the Administration, w: F. Stroink, E. van der Linden (eds.), Judicial Lawmaking and Administrative Law, Antwerpen–Oxford 2005.
25.Jaśkowska M., Możliwości reformatoryjnego orzekania sądów administracyjnych na przykładzie spraw dostępu do informacji publicznej – głos w dyskusji, w: I. Lipowicz, Z. Kmieciak (red.), Przyszłość sądownictwa administracyjnego w Polsce z uwzględnieniem tendencji europejskich, Warszawa 2012.
26.Jaśkowska M., Wilbrandt-Gotowicz M., Wróbel A. (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2020.
27.Jendrośka J., Boć J., w: J. Boć (red.), Prawo administracyjne, Wrocław 2007.
28.Kabat A., w: B. Dauter, M. Niezgódka-Medek, A. Kabat, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2018.
29.Kmieciak Z., Efektywność ochrony udzielanej przez sądy administracyjne, w: Z. Kmieciak (red.), Polskie sądownictwo administracyjne – zarys systemu, Warszawa 2015.
30.Kmieciak Z., Merytoryczne orzekanie przez sądy administracyjne w świetle konstytucyjnej zasady trójpodziału władz, „Przegląd Legislacyjny” 2015, z. 2.
31.Kmieciak Z., O merytorycznym orzekaniu przez sądy administracyjne raz jeszcze, „Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictw” 2015, z. 4.
32.Kmieciak Z., Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne a prawo europejskie, Warszawa 2010.
33.Kmieciak Z., Tarno J.P., Postępowanie administracyjne oraz postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym (w świetle orzecznictwa NSA), Warszawa 1988.
34.Kulikowska-Kulesza J., Polskie postępowanie przed sądami administracyjnymi w świetle standardów ETPC w zakresie prawa do rzetelnego procesu sądowego, Kraków–Legionowo 2016.
35.Łuczak K., w: Z. Duniewska, A. Krakała, M. Stahl (red.), Zasady w prawie administracyjnym. Teoria, praktyka, orzecznictwo, Warszawa 2018.
36.Malec D., Najwyższy Trybunał Administracyjny 1922–1939 w świetle własnego orzecznictwa, Warszawa–Kraków 1999.
37.Morawska E., Klauzula państwa prawnego w Konstytucji RP na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Toruń 2003.
38.Niezgódka-Medkova M., Pozaustawowe akty normatywne jako podstawa decyzji administracyjnej w świetle orzecznictwa sądu administracyjnego, Warszawa 1985.
39.Paśnik J., O niektórych aspektach nowelizacji prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, „Przegląd Prawa Publicznego” 2016, z. 2.
40.Piątek W., Nowe kompetencje do merytorycznego orzekania przez sądy administracyjne, „Państwo i Prawo” 2017, z. 1.
41.Piątek W., Powaga rzeczy osądzonej wyroku sądu administracyjnego, Warszawa 2015.
42.Piątek W., Skoczylas A., Kasacyjny czy merytoryczny model orzekania – kwestia zmiany modelu sądowej kontroli decyzji administracyjnych, „Państwo i Prawo” 2019, z. 1.
43.Pietrasz P., Reformacyjne orzekanie przez wojewódzkie sądy administracyjne w przypadku sądowej kontroli decyzji i postanowień – uwagi de lege ferenda, w: J. Bieluk, A. Doliwa, A. Malarewicz-Jakubów, T. Mróz (red.), Z zagadnień prawa rolnego, cywilnego i samorządu terytorialnego. Księga jubileuszowa Profesora Stanisława Prutisa, Białystok 2012.
44.Plesnarowicz-Durska E., Prawo o ustroju sądów administracyjnych. Komentarz, Warszawa 2013.
45.Romańska M., Skuteczność orzeczeń sądów administracyjnych, Warszawa 2010.
46.Sarnecki P., Komentarz do art. 10, w: L. Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 5, Warszawa 2007.
47.Skoczylas A., Modele uprawnień orzeczniczych sądów administracyjnych w Europie, „Państwo i Prawo” 2012, z. 10.
48.Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1990 r. Komentarz, Warszawa 2013.
49.Stawicka E., Czy wojewódzki sąd administracyjny może zobowiązać organ pierwszej instancji do wydania rozstrzygnięcia określonej treści?, „Palestra” 2017, nr 1–2.
50.Tarno J.P., Król M., Przyznanie sumy pieniężnej jako środek dyscyplinowania w postępowaniu sądowoadministracyjnym, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2019, z. 1(82).
51.Tarno J.P. (red.), Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2006.
52.Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2008.
53.Woś T., Condiciones necessariae dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego, w: I. Skrzydło-Niżnik (red.), Instytucje współczesnego prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa profesora zw. dra hab. Józefa Filipka, Kraków 2001.
54.Woś T., w: T. Woś (red.), Postępowanie administracyjne, Warszawa 2017.
55.Woś T., w: T. Woś, H. Knysiak-Molczyk, M. Romańska, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2012.
56.Zieliński A., Postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, w: Kodeks administracyjny po nowelizacji, Warszawa 1980.
57.Zieliński A., Prawo do sądu a struktura sądownictwa, „Państwo i Prawo” 2003, z. 4.
58.Ziemski K., Dziesięć lat funkcjonowania p.p.s.a. Czas na zmiany?, w: I. Lipowicz, Z. Kmieciak (red.), Przyszłość sądownictwa administracyjnego w Polsce z uwzględnieniem tendencji europejskich, Warszawa 2012.
59.Zimmermann J., Aksjomaty prawa administracyjnego, Warszawa 2013.
60.Zimmermann J., Prawo do sądu w prawie administracyjnym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2006, z. 2.