ISSN: 1230-0780
eISSN: 2719-4337
OAI
DOI: 10.18276/skk.2021.28-23
Lista wydań /
nr 28 2021
Praeceptum dominicale w czasie epidemii. Studium z zakresu języka kościelnego na przykładzie dokumentów biskupów polskich
| Autorzy: |
Jarosław
Łapucha
doktorant Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu (Katedra Komunikacji Religijnej) |
| Słowa kluczowe: | dyspensa Msza św. obowiązek niedzielny epidemia prawo kanoniczne |
| Data publikacji całości: | 2021-12-14 |
| Liczba stron: | 19 (437-455) |
Abstrakt
Niniejszy artykuł stanowi próbę opisu rozumienia obowiązku niedzielnego (praeceptum dominicale) na podstawie udzielonych dyspens w czasie epidemii. Dokonując analizy poszczególnych dekretów, zarządzeń czy reskryptów, autor zwrócił szczególną uwagę na język, jakim posłużyli się polscy biskupi, stosując akt łaski zwalniający z obowiązku niedzielnego uczestnictwa we Mszy Świętej. W celu uzyskania pełniejszego rozumienia omawianego zagadnienia najpierw zbadana została relacja pomiędzy dyspensą od niedzielnego obowiązku a zamianą go na inny obowiązek. Poszczególne akty prawne zostały przeanalizowane także pod kątem użytej w niej modalności prawnej języka. Zasadnicza część artykułu poświęcona została opisowi typologii różnego rodzaju „czynności zastępczych” wobec obowiązku uczestnictwa w niedzielnej liturgii. Autor proponuje trzy zasadnicze grupy określeń przedmiotu owej czynności, którymi są: duchowa łączność ze wspólnotą Kościoła, uczestnictwo przymiotnikowe oraz inne określenia (np. pobożne przeżycie liturgii transmitowanej, modlitwa za pośrednictwem mediów).
Pobierz plik
Plik artykułu
Bibliografia
| 1. | Adamczyk Janusz. „Niedzielne celebracje w przypadku niemożności uczestniczenia w Eucharystii (kan. 1248 §2)”. Dostęp 11.08.2020. https://vademecumliturgiczne.pl/2017/01/08/niedzielne-celebracje-w-przypadku-niemoznosci-uczestniczenia-w-eucharystii-kan-1248-§-2/#footnote_85_1291. |
| 2. | Benedykt XVI. „Posynodalna Adhortacja Apostolska «Sacramentum Caritatis»”. Acta Apostolicae Sedis 99 (2007): 160–161. |
| 3. | Bohdziewicz, Janusz. „Komunia a telekomunikacja. Posłowie do telewizyjnych transmisji Mszy św.”, W drodze 7 (2000): 51–57. |
| 4. | Brückner, Aleksander. Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna, 1970. |
| 5. | Budzik, Stanisław. Dekret o udzieleniu dyspensy od obowiązku uczestnictwa we Mszy Świętej. [Brak sygnatury]. |
| 6. | Cenalmor, Daniel. „Komentarz do kan. 1248 §2”. W: Codex Iuris Canonici. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. Piotr Majer, 924. Kraków: Wolters Kluwer, 2011. |
| 7. | Charytański, Jan, Andrzej Spławski. Katechizm. Polska adaptacja Katechizmu Kościoła Katolickiego dla dorosłych. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2001. |
| 8. | „Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus” (25.01.1983). Acta Apostolicae Sedis 75, 2 (1983): 1–317. Tekst polski: Kodeks Prawa Kanonicznego, przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu. Poznań: Wydawnictwo Pallottinum, 1984. |
| 9. | Congregatio pro Cultu Divino. „Celebrazione della parola e precetto domenicale”. Notitiae Congregatio pro Cultu Divino 23 (1987): 379–392. |
| 10. | Congregatio pro Cultu Divino. „Direttorio per le celebrazioni domenicali in assenza del presbitero”. Notitiae Congregatio pro Cultu Divino 24 (1988): 362–365. |
| 11. | Czaja, Andrzej. Dyspensa Ogólna z dn. 13 marca 2020 r. Nr 4/2020/A/KNC-K. |
| 12. | Czaja, Andrzej [w rozmowie z KAI]. „Bp Czaja: oglądanie retransmisji liturgii nie stanowi udziału w niej”. Dostęp 5.08.2020. https://ekai.pl/bp-czaja-ogladanie-retransmisji-liturgii-nie-stanowi-udzialu-w-niej. |
| 13. | Dajczak, Edward. „Dyspensa Biskupa Koszalińsko-Kołobrzeskiego” z dn. 12.03.2020 r., Znak: B23–8/20. Koszalińsko-Kołobrzeskie Wiadomości Diecezjalne 48, 1 (2020): 94–95. Dostęp 5.08.2020. https://zbc.ksiaznica.szczecin.pl/dlibra/publication/50413/edition/48254/con¬tent?ref=desc. |
| 14. | Dec, Ignacy. Dyspensa Biskupa Świdnickiego dotycząca obowiązku niedzielnego uczestnictwa we Mszy Świętej. [Brak sygnatury]. |
| 15. | Depo, Wacław. Dyspensa z dn. 13 marca 2020 r. L.dz. 367/5.1.1/2020. |
| 16. | Draguła, Andrzej. „Modlitwa, nie «oglądanie». Instrukcja obsługi transmisji Mszy Świętej”. Dostęp 5.08.2020. http://wiez.com.pl/2020/03/14/chodzi-o-modlitwe-a-nie-ogladanie-instrukcja-obslugi-transmisji-mszy-swietej. |
| 17. | Draguła, Andrzej. „Powrót na Mszę, czyli kłopoty z dyspensą”. Dostęp 16.07.2020. http://wiez.com.pl/2020/06/03/powrot-na-msze-czyli-klopoty-z-dyspensa. |
| 18. | Draguła, Andrzej. „Transmisje liturgii w mediach”. Biuletyn nr 6 SPMK Musica Liturgica (2011): 47–54. |
| 19. | Draguła, Andrzej. Eucharystia zmediatyzowana. Teologiczno-pastoralna interpretacja transmisji Mszy świętej w radiu i telewizji. Zielona Góra: Wydawnictwo Diecezji Zielono¬górsko-Gorzowskiej, 2009. |
| 20. | „Dyrektorium Konferencji Episkopatu Polski w sprawie celebracji Mszy Świętej transmitowanej przez telewizję”. Akta Konferencji Episkopatu Polski 29 (2017): 48. |
| 21. | Dzięga, Andrzej. Dekret o udzieleniu dyspensy od obowiązku uczestnictwa we Mszy Świętej w niedziele i święta z dn. 13.03.2020 r. Znak: B1–4/2020. |
| 22. | Dziuba, Andrzej F. Dekret Biskupa Łowickiego w związku z zagrożeniem koronawirusem z dn. 13 marca 2020 r. L.dz. 291/2020. |
| 23. | Gądecki, Stanisław. Dekret Arcybiskupa Metropolity Poznańskiego w związku z zagrożeniem koronawirusem z 12 marca 2020 r. N. 123/2020. |
| 24. | Głódź, Leszek S. Dekret metropolity Gdańskiego po wprowadzeniu stanu zagrożenia epidemicznego w Polsce. Znak: akt: III D–1/2020. |
| 25. | Górzyński, Józef. Komunikat Arcybiskupa Metropolity Warmińskiego ws. wprowadzenia stanu zagrożenia epidemicznego w Polsce. L.dz. 224/2020. |
| 26. | Gręźlikowski, Janusz. Świętowanie dnia pańskiego. Ważniejsze zagadnienia prawno-teologiczne. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2005. |
| 27. | Gurda, Kazimierz. Zarządzenie Biskupa Siedleckiego w związku z pandemią koronawirusa. L.dz. 207/2020. |
| 28. | Guzdek, Józef. Dyspensa Biskupa Polowego Wojska Polskiego od uczestnictwa w Mszach św. niedzielnych. L.dz. 245/CD/2020. |
| 29. | „Jak dobrze przeżyć Mszę św. za pośrednictwem mediów?”. Dostęp 5.08.2020. https://diecezja.pl/aktualnosci/jak-dobrze-przezyc-msze-sw-za-posrednictwem-mediow. |
| 30. | Jan Paweł II. „List apostolski «Dies Domini»”. Acta Apostolicae Sedis 90 (1998): 747–745. |
| 31. | Janiak, Edward. Dyspensa Biskupa Kaliskiego. L.dz. 522/2020. |
| 32. | Jezierski, Jacek. Wskazania biskupa elbląskiego w związku z zagrożeniem koronawirusem. [Brak sygnatury]. |
| 33. | Jeż, Andrzej. Dekret Biskupa Tarnowskiego po wprowadzeniu stanu zagrożenia epidemicznego w Polsce. [Brak sygnatury]. |
| 34. | Jędraszewski, Marek. Dekret w sprawie zaleceń na czas zagrożenia epidemiologicznego z dn. 12 marca 2020 r. Nr 747/2020. |
| 35. | Kamiński, Romuald. Dyspensa od obowiązku niedzielnego uczestnictwa we Mszy Świętej z dn. 12 marca 2020 r. [Brak sygnatury]. |
| 36. | Kasyna, Ryszard. Komunikat Biskupa Pelplińskiego z dn. 12 marca 2020 r. [Brak sygnatury]. |
| 37. | Kaszak, Grzegorz. Dekret o udzieleniu dyspensy na terenie Diecezji Sosnowieckiej od obowiązku niedzielnego uczestnictwa we Mszy Świętej do dnia 29 marca 2020 roku. L.dz. 258/2020. |
| 38. | Kiernikowski, Zbigniew. Komunikat legnickiej Kurii Biskupiej z dnia 14 marca 2020 r. [Brak sygnatury]. |
| 39. | Kongregacja do Spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów. „Dekret dotyczący świąt zniesionych w Polsce” z 4.03.2003 r. Akta Konferencji Episkopatu Polski 8 (2003): 60–61. |
| 40. | Kopiec, Jan. Dyspensa od obowiązku niedzielnego uczestnictwa we Mszy świętej z dn. 12 marca 2020 r. Nr 331/20/A. |
| 41. | Kupny, Józef. Dyspensa od obowiązku uczestniczenia we Mszy Świętej w niedziele i święta nakazane. L.dz. 269/2020. |
| 42. | Libera, Piotr. Dyspensa Biskupa Płockiego z dnia 12 marca 2020 roku. Okólnik Kurii Diecezjalnej Płockiej z dnia 19 marca 2020 r. 11/2020. |
| 43. | Lityński, Tadeusz. Słowo do wiernych w związku z epidemią koronawirusa z dn. 14 marca 2020 r. Znak: B2–4/20. |
| 44. | Łapa, Roman. „Relacje modalne we współczesnych aktach normatywnych”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza 21 (41) (2014): 41–51. |
| 45. | Łapa, Roman. „Z opisu wyrażeń modalnych w «Kodeksie prawa kanonicznego»”. Poznańskie Spotkania Językoznawcze 29 (2015): 53–62. |
| 46. | Mazur, Jerzy. Komunikat z dn. 12 marca 2020 r. [Brak sygnatury]. |
| 47. | Mering, Wiesław. Dekret z dn. 13 marca 2020 r. L.dz. 349/2020. |
| 48. | Mierzejewski, Krzysztof. „Obowiązek uczestniczenia we Mszy Świętej w niedziele i święta nakazane”. Prawo Kanoniczne 57, 4 (2014): 65–88. |
| 49. | Nitkiewicz, Krzysztof. Dyspensa w związku z epidemią z dn. 12 marca 2020 r. Nr 224/20. |
| 50. | Nycz, Kazimierz. Reskrypt z dnia 13 marca 2020 r. Nr 457/Abp/2020. |
| 51. | Pindel, Roman. Komunikat biskupa Diecezji Bielsko-Żywieckiej w związku z zagrożeniem epidemiologicznym z dn. 12 marca 2020 r. [Brak sygnatury]. |
| 52. | Piotrowski, Jan. Dekret z dnia 13 marca 2020 r. Nr O–38/20. |
| 53. | Pius XII. „Encyklika «Miranda prorsus»”. Acta Apostolicae Sedis 49 (1957): 802. |
| 54. | Polak, Wojciech. Dekret. N. 711/2020/P. |
| 55. | Popowicz, Eugeniusz, Włodzimierz R. Juszczak. List biskupów greckokatolickich w sprawie epidemii koronawirusa w Polsce. Znak: 2020/126. |
| 56. | Rada Stała Konferencji Episkopatu Polski. „Zarządzenie nr 1/2020”. Dostęp 5.08.2020. https://episkopat.pl/komunikat-rady-stalej-konferencji-episkopatu-polski-4. |
| 57. | Rojek, Marian. Dyspensa od obowiązku niedzielnego uczestnictwa we Mszy. L.dz. 88/Gł/20. |
| 58. | Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego. Dz.U. 2020, poz. 433. |
| 59. | Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego. Dz.U. 2020, poz. 522. |
| 60. | Ryś, Grzegorz. Dyspensa z dn. 13 marca 2020 r. Abp-1.1-272/2020. |
| 61. | Sawczuk, Piotr. Rozporządzenie Biskupa drohiczyńskiego w związku z obecną sytuacją epidemiologiczną. L.dz. 205/2020. |
| 62. | Skworc, Wiktor. Dyspensa Metropolity Katowickiego od obowiązku niedzielnego uczestnictwa we Mszy św. w Archidiecezji Katowickiej. VA I–8053/20. |
| 63. | Stawecki, Tomasz, Piotr Winczorek. Wstęp do prawoznawstwa. Warszawa: C.H. Beck, 2003. |
| 64. | Stepnowski, Janusz. Dekret w sprawie dyspensy od obowiązku niedzielnego uczestnictwa we Mszy św. do dnia 29 marca br. z dn. 12 marca 2020 r. N. 224/B.2020. |
| 65. | Szal, Adam. Zarządzenie z dn. 13 marca 2020 r. L.dz. 401/041/2020. |
| 66. | Śmigiel, Wiesław. Dekret Biskupa Toruńskiego w sprawie dyspensy od udziału w niedzielnej Mszy św. z dn. 12 marca 2020 r. [Brak sygnatury]. |
| 67. | Tomasik, Henryk. Dyspensa. [Brak sygnatury]. |
| 68. | Tyrawa, Jan. Dyspensa od uczestnictwa we Mszy św. niedzielnej. [Brak sygnatury]. |
| 69. | Wojda, Tadeusz. Zarządzenie Metropolity w związku z epidemią koronawirusa z dn. 13 marca 2020 r. [Brak sygnatury]. |
| 70. | Wronkowska, Sławomira, Zygmunt Ziembiński. Zarys teorii prawa. Poznań: Wydawnictwo Ars boni et aequi, 2001. |
| 71. | Zaborowski, Marek. „Dyspensa w prawodawstwie kościelnym”. Prawo Kanoniczne 56, 1 (2013): 31–45. |