Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie


ISSN: 1230-0780     eISSN: 2719-4337    OAI    DOI: 10.18276/skk.2022.29-12
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  CEEOL  ERIH PLUS

Lista wydań / nr 29 2022
Zaufanie i nieufność dorosłych katolików do Kościoła instytucjonalnego w Polsce. Na podstawie wyników badań socjologicznych z przełomu XX i XXI wieku

Autorzy: Józef Baniak ORCID
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań, Wydział Socjologii, Zakład Socjologii Cywilizacji
Słowa kluczowe: katolicy dorośli Kościół instytucjonalny nieufność przełom XX i XXI wieku zaufanie
Data publikacji całości:2022
Liczba stron:26 (223-248)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Artykuł ten prezentuje i analizuje zaufanie oraz nieufność dorosłych katolików do Kościoła instytucjonalnego w Polsce. Podstawę tej analizy stanowią wyniki badań socjologicznych i sondaży opinii społecznej, które zrealizowano w drugiej połowie XX wieku i w obu dekadach XXI wieku. Szczegółowa prezentacja tych badań i socjologiczna analiza ich wyników stanowiły właściwą metodę zredagowania tego artykułu. Problemem badawczym jest tu pytanie ogólne: Czy i w jakim zakresie badani katolicy dorośli w Polsce deklarowali w okresie przełomu wieków zaufanie do Kościoła instytucjonalnego i do jego aktywności religijno-społecznej, a jaki odsetek tych katolików deklarował nieufność do Kościoła i do tej jego aktywności w kraju? Badania socjologiczne i sondaże społeczne wykazały, że większość dorosłych katolików polskich ufała Kościołowi instytucjonalnemu i akceptowała jego aktywność religijną i społeczną w tym okresie. Z drugiej strony badania te ujawniły także zmniejszenie w XXI wieku, w relacji do XX wieku, odsetka tych katolików dorosłych, którzy ufali Kościołowi instytucjonalnemu, a zarazem wskazały na znaczny wzrost odsetka tych, którzy deklarowali nieufność do Kościoła i nie akceptowali jego aktywności religijnej i społecznej.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Adamski, Władysław, Krzysztof Jasiewicz. „Dynamika postaw kontestacyjnych: postrzeganie konfliktów, zaufanie do instytucji i stosunek do pluralizmu w latach 1984–1988”. W: Polacy ’88. Dynamika konfliktu w czasie reform, red. Władysław Adamski, Krzysztof Jasiewicz, Lena Kolarska-Bobińska, Edmund Wnuk-Lipiński, 230–235. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1989.
2.Baniak, Józef. „Autorytet Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce na tle przemian ustrojowych w świetle wyników badań z lat 1984–1994”. Przegląd Religioznawczy 1 (1997): 165–180.
3.Barczykowska, Agnieszka. Kapitał społeczny a zjawiska patologii społecznej w wielkim mieście. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, 2011.
4.Bartoszek, Adam. „Zaufanie jako czynnik aktywności obywatelskiej”. W: Budowa lokalnego społeczeństwa obywatelskiego w perspektywie integracji obywatelskiej, red. Edward Nycz, 139–150. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2003.
5.Bieńkuńska, Anna, Mikołaj Hiponiuk, Sławomir Nałęcz, Tomasz Piasecki. „Sieciowy kapitał społeczny i zaufanie”. W: Jakość życia w Polsce w 2015 roku. Wyniki badań spójności społecznej, 143–192. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2017.
6.Bogunia-Borowska, Małgorzata. „Życie w dobrym społeczeństwie. Wartości jako fundament dobrego społeczeństwa”. W: Fundamenty dobrego społeczeństwa, red. Małgorzata Bogunia-Borowska, 13–45. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2015.
7.Cichomski, Bogdan, Tomasz Jerzyński, Marcin Zieliński. Religijność Polaków w latach: 1991–1999–2010. Międzynarodowy Sondaż Społeczny. Warszawa, 2012.
8.Cichomski, Bogdan, Tomasz Jerzyński, Marcin Zieliński. Wiara, praktyki religijne i cenione wartości. Porównanie międzynarodowe – 1999. Warszawa: Instytut Stosunków Społecznych Uniwersytet Warszawski, 2001.
9.Cybulska, Agnieszka. Zaufanie społeczne. Komunikat z badań CBOS. BS/33/ 2012, 7–9. Warszawa: CBOS, 2012.
10.Dyoniziak, Ryszard. Sondaże a manipulowanie społeczeństwem. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1997.
11.Feliksiak, Michał. Ocena działalności parlamentu, prezydenta i wybranych instytucji publicznych. Komunikat z badań CBOS. BS/8/2011, 5. Warszawa: CBOS, 2011.
12.Frankowski, Edward Marian. Religijność katolików diecezji sandomierskiej. Studium socjologiczne. Sandomierz–Stalowa Wola: Oficyna Wydawnicza Fundacji Uniwersyteckiej w Stalowej Woli, 2006.
13.Fukuyama, Francis. Wielki wstrząs. Natura ludzka a odbudowa porządku społecznego. Tłum. Hanna Komorowska, Krzysztof Dorosz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
14.Gandziarowska-Ziołecka, Jagoda, Joanna Średnicka, Karol Zyskowski. „Kapitał społeczny i dobro wspólne”. W: Współczesne społeczeństwo polskie, red. Anna Giza, Małgorzata Sikorska, 359–399. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012.
15.Grabowska, Mirosława. „Religijność i Kościół w procesie transformacji w Polsce”. W: Poza granicami socjologii, red. Antoni Sułek, Krzysztof Nowak, Anna Wyka, 141–166. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.
16.Jasiewicz, Krzysztof. „Orientacje polityczne Polaków”. W: Dynamika konfliktu i konsensusu. Raport z badań: Polacy ’84, red. Władysław Adamski, Krzysztof Jasiewicz, Andrzej Rychard, 532–611. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1986.
17.Jasiewicz, Krzysztof. „Od protestu i represji do wolnych wyborów”. W: Polacy ’90. Konflikty i zmiana. Raport z badań empirycznych, red. Krzysztof Jasiewicz, 108–121. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991.
18.Kołakowski, Leszek. „Czy już w po-chrześcijańskim czasie żyjemy?”. W: Sacrum i kultura. Chrześcijańskie korzenie przyszłości, red. Ryszard Rubinkiewicz, Stanisław Zięba, 43–58. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014.
19.Kurczewski, Jacek. „Współczesna obyczajowość polska”. W: Społeczeństwo polskie w perspektywie członkostwa w Unii Europejskiej, red. Janusz Mucha, 185–199. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999.
20.Kutyło, Łukasz. „Kryzys instytucji religijnych i jego wpływ na religijność. Przypadek Polski”. Studia Humanistyczne AGH 20, 3 (2021): 13–32.
21.Kwiatkowski, Mariusz. „Zaufanie i nieufność w Kościele. Perspektywa socjologiczna”. W: Katolicyzm polski na przełomie wieków. Teologiczny, instytucjonalny i wspólnotowy wymiar Kościoła, red. Józef Baniak, 95–110. Poznań: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2002.
22.Libiszowska-Żółtkowska, Maria. Wiara uczonych. Esej socjologiczny mocno osadzony w empirii. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, 2000.
23.Mariański, Janusz. Kościół katolicki w Polsce a życie społeczne. Studium socjologiczno--pastoralne. Lublin: Wydawnictwo Gaudium, 2005.
24.Mariański, Janusz. Kościół katolicki w Polsce w kontekście socjologicznym. Studium socjologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2018.
25.Mariański, Janusz. Kościół katolicki w Polsce w przestrzeni życia publicznego. Studium socjologiczne. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2013.
26.Mariański, Janusz. Religia i Kościół w społeczeństwie pluralistycznym. Polska lat dziewięćdziesiątych. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1993.
27.Mariański, Janusz. Tożsamości religijne w społeczeństwie polskim. Studium socjologiczne. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2017.
28.Marody, Mirosława, Sławomir Mandes. „Zmiany polskiej religijności”. W: Wartości i zmiany. Przemiany postaw Polaków w jednoczącej się Europie, red. Aleksandra Jasińska-Kania, 191–206. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2012.
29.Morawski, Witold. „Załogi przemysłowe: problematyzacje kryzysu i sposoby przezwyciężania go”. W: Gospodarka i społeczeństwo. Wartości i interesy załóg przemysłowych, red. Witold Morawski, 1–27. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 1986.
30.Nastroje społeczne w czerwcu 1993. Komunikat z badań TNS OBOP, 2. Warszawa 1993.
31.Nosowski, Zbigniew. „Jest źle. O kryzysach naszego Kościoła”. Więź 63 (681): 81–94.
32.Nowicki, Stefan. „Polska i Polacy”. Polityka 33 (1989): 51–52, 1, 7.
33.Opinie społeczne o działalności Kościoła w Polsce. Komunikat z badań TNS OBOP (październik), nr 26/528, 2–3. Warszawa 1989.
34.Opinia publiczna o głównych instytucjach i organizacjach w kraju. Komunikat z badań CBOS. BS/417/108/92/, 1–2. Warszawa: CBOS: 1992.
35.Opinie Polaków o Kościele. A.D. 2010. Komunikat z badań TNS OBOP (grudzień), 2–8. Warszawa, 2010.
36.Pollack, Detlef. „Religios-kirchlicher Wandel und Osteuropa im Mittel und Osteuropa – ein Überblick”. Ost-West. Europaische Perspektiven 1, 2 (2000): 83–93.
37.Opinie Polaków o Kościele. A.D. 2016. Komunikat z badań TNS OBOP (lipiec), 3–4. Warszawa, 2016.
38.Potocki, Andrzej. O Kościele także socjologicznie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2017.
39.Putnam, Robert. Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech. Tłum. Jerzy Szacki. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1995.
40.Roguska, Beata. Opinie o finansowaniu Kościoła. Komunikat z badań CBOS. BS/63/2012, 13–14. Warszawa: CBOS, 2012.
41.Roguska, Beata, Bogna Wciórka. „Religijność i stosunek do Kościoła katolickiego”. W: Polska – Europa – Świat. Opinia publiczna o procesie integracji, red. Michał Strzeszewski, Krzysztof Zagórski, 319–343. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2005.
42.„Rozkłady częstotliwości brzegowych”. W: Postawy religijno-społeczne mieszkańców diecezji zielonogórsko-gorzowskiej, red. Edward Jarmoch, Witold Zdaniewicz, 148–211. Zielona Góra: Wydawnictwo Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej, 2013a.
43.„Rozkłady częstotliwości brzegowych z badania w 2012 roku”. W: Postawy społeczno-religijne Polaków: 1991–2012, red. Lucjan Adamczuk, Elżbieta Firlit, Witold Zdaniewicz, 238–242. Warszawa: Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC, 2013b.
44.Sadowski, Andrzej. Białystok. Kapitał społeczny mieszkańców. Białystok: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, 2006.
45.Sroczyńska, Maria. „Obraz Kościoła i jego miejsce w życiu religijno-politycznym”. W: Postawy religijno-społeczne mieszkańców archidiecezji łódzkiej, red. Witold Zdaniewicz, Tadeusz Zembrzuski, 107–118. Łódź: Wydawnictwo Archidiecezjalne, 2002.
46.Stosunek do instytucji i organizacji publicznych. Komunikat z badań CBOS. BS/ 57/45/93, 2–3. Warszawa: CBOS, 1993.
47.Sztompka, Piotr. „Kulturowe imponderabilia szybkich zmian społecznych: zaufanie, lojalność, solidarność”. W: Imponderabilia wielkiej zmiany: mentalność, wartości i więzi społeczne czasów transformacji, red. Piotr Sztompka, 95–110. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999.
48.Sztompka, Piotr. Trauma wielkiej zmiany. Społeczne kształty transformacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
49.Świątkiewicz, Wojciech. „Kulturowe wzory religijności”. W: Wilamowice. Przyroda, historia, język, kultura oraz społeczeństwo miasta i gminy, red. Antoni Barciak, 449–456. Wilamowice, 2001.
50.Świątkiewicz, Wojciech. „Portret księdza”. W: Kościół katolicki na początku trzeciego tysiąclecia w opinii Polaków, red. Witold Zdaniewicz, Sławomir Henryk Zaręba, 107–120. Warszawa: Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC, 2004.
51.Weigel, George. Czym jest katolicyzm? Dziesięć kontrowersyjnych pytań. Tłum. Aleksander Gomola (Kraków: Wydawnictwo Znak, 2003).
52.Wyniki badania „Aktualne problemy i wydarzenia” (nr 260). Komunikat z badań CBOS. Warszawa: CBOS, 2012a, 39–32.
53.Wyniki badania „Aktualne problemy i wydarzenia” (nr 263). Komunikat z badań CBOS. Warszawa: CBOS, 2012b, 22–25.
54.Wyniki badania „Aktualne problemy i wydarzenia” (nr 286). Komunikat z badań CBOS. Warszawa: CBOS, 2014, 27–29.
55.Zaręba, Sławomir Henryk. „Wiara sakralna, wiara klerykalna, wiara masowa…? Wizerunek polskiej religijności”. W: Rodzina, religia, społeczeństwo. Polacy 2009 w diagnozie socjologicznej, red. Sławomir Henryk Zaręba, 77–99. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2010.
56.„Zaufanie do instytucji społecznych”. Przegląd Badania Opinii Publicznej 4 (1992): 4.