Przeszłość Demograficzna Polski

Poland's Demographic Past


ISSN: 0079-7189    OAI    DOI: 10.18276/pdp.2015.2.37-01
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  CEEOL  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / 37, 2015, nr 2
Stan i perspektywy badań nad liczbą ludności Polski w późnym średniowieczu i w początkach epoki nowożytnej

Autorzy: Piotr Guzowski
Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Historyczno-Socjologiczny
Słowa kluczowe: population state and structure of the population Peter’s Pence collection demographic conversion factors
Data publikacji całości:2015
Liczba stron:20 (7-26)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

The article summarises the state of research on Poland’s population in the late Middle Ages and at the beginning of the Early Modern Times; at the same time it indicates the necessity and possibility of correction of the present assessments. So far historical demographers have been concentrating on counting the country’s population at two temporal points: 1340 and 1580. In the first case they concentrated on the registers of Saint Peter’s pence, and in the other – on the tax registers. The two sources do not inform directly on the size of the population, but rather on the amount of paid taxes: per head, per household, the size of acreage or the value of property. For almost a hundred years a special methodology has been created to use those sources for the needs of demography, and in the literature there have appeared several conversion factors to assess the size of the population. In spite of all that and because of the imperfection of the source basis, a defective edition and different conversion factors applied by various researchers, the assessments of the size and structure of the population of the Kingdom of Poland in the late Middle Ages and at the beginning of the Early Modern Times that have been made so far, are not entirely satisfactory.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Agata Chilińska, Urszula Zawadzka, Arkadiusz Sołtysiak, Pandemia dżumy w latach 1348–1379 na terenach Królestwa Polskiego: model epidemiologiczny i źródła historyczne, [w:] Epidemie, klęski, wojny. Funeralia Lednickie - Spotkanie 10, red. Wojciech Dzieduszycki, Jacek Wrzesiński, Poznań 2008.
2.Adolf Pawiński, Ludność, [w:] Źródła Dziejowe, t. XII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, opr. Adolf Pawiński, t. 1: Wielkopolska, Warszawa 1883.
3.Aleksander Jabłonowski, Ludność, [w:] Źródła Dziejowe, t. XVIII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, opr. Aleksander Jabłonowski, t. 7, cz. 2, Ziemie Ruskie, Ruś Czerwona, Warszawa 1903.
4.Aleksander Jabłonowski, Ludność, [w:] Źródła Dziejowe, t. XVII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, opr. Aleksander Jabłonowski, t. 6, cz. 3, Podlasie, Warszawa 1910.
5.Andrew Hinde, England’s Population. A History since the Domesday Survey, London 2003.
6.Andrzej Wyczański, How Many Nobles Lived in XVIth Century Poland – The Case of Cracow Voivodship, [w:] Economy, Society, Historiography, red. Ferenc Glatz, Budapest 1989.
7.Andrzej Wyczański, Szlachta polska XVI wieku, Warszawa 2001.
8.Beata Możejko, Zarazy w średniowiecznym Gdańsku, [w:] Dżuma, ospa, cholera, red. Edmund Kizik, Gdańsk 2012.
9.Christian Pfister, Bevölkerungsgeschichte und historische Demographie, München 1994.
10.Corrie Boschma-Aarnoudse, Tot verbeteringe van de neeringe deser Stede Edam en de Zeevang in de late Middeleeuwen en de 16de eeuw, Hilversum 2003.
11.David Herlihy, Klapisch-Zuber Christiane, Tuscans and Their Families: A Study of the Florentine Catasto of 1427, New Haven–London 1985.
12.Egon Vielrose, Ludność Polski od X do XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 5, 1957, nr 1.
13.Erich Maschke, Peterspfenning in Polen und den deutschen Osten, Köningsberger Hisorische Forschungen, t. V, Leipzig 1933.
14.Etienne Helin, Ad van der Woude. „Les Pays-Bas”, [w:] Histoire des populations de L’Europe, red. Jean-Pierre Bardet, Jacques Dupâquier, t. 1, Paris 1998.
15.Grażyna Klimecka, Chory i choroba, [w:] Kultura Polski średniowiecznej XIV–XV w., red. Bronisław Geremek, Warszawa 1997.
16.Guliano Pinto, Eugenio Sonnino, L’Italie, [w:] Histoire des populations de L’Europe, red. Jean-Pierre Bardet, Jacques Dupâquier, t. 1, Paris 1998.
17.Henryk Łowmiański, Podstawy gospodarcze formowania się państw słowiańskich, Warszawa 1953.
18.Henryk Łowmiański, Początki polski. Z dziejów Słowian w I tysiącleciu n.e., t. III, Warszawa 1967.
19.Henryk Samsonowicz, Probe einer demograpischen Einschätzung Polen um das Jahr 1500, „Studia Historiae Oeconomicae” 22, 1997.
20.Henryk Samsonowicz, Maria Bogucka, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Warszawa 1986.
21.Irena Gieysztorowa, Badania nad historią zaludnienia Polski, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 11, 1963, nr 3–4.
22.Irena Gieysztorowa, Wstęp do demografii staropolskiej, Warszawa 1976.
23.Irena Gieysztorowa, Ludność, [w:] Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, red. Antoni Mączak, t. 1, Warszawa 1981.
24.Irena Gieysztorowa, Anna Żaboklicka, Rejestry poborowe Mazowsza z XVI wieku. Uzasadnienie nowego wydawnictwa źródłowego, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 3, 1955.
25.Irena Gieysztorowa, Tadeusz Ładogórski, W sprawie nowych badań nad zaludnieniem dawnej Polski, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 6, 1958, nr 1–2.
26.Jacques Dupâquier, La France avant la transition démographique, [w:] Histoire des populations de L’Europe, t. 1, red. Jean-Pierre Bardet, Jacques Dupâquier, Paris 1998.
27.Jan Ptaśnik, Kolektorzy kamery apostolskiej w Polsce Piastowskiej. Rozprawy Akademii Umiejętności, Wydział Historyczno-Filologiczny, t. 1, Kraków 1907.
28.Jan Tyszkiewicz, Człowiek w środowisku geograficznym Polski średniowiecznej, Warszawa 1981.
29.Jan Tyszkiewicz, Ludzie i przyroda w Polsce średniowiecznej, Warszawa 1983.
30.Janusz Skodlarski, Klęski elementarne na podstawie Roczników Jana Długosza, [w:] Od powietrza, głodu, ognia i wojny… Klęski elementarne na przestrzeni wieków, red. Tomasz Głowiński, Elżbieta Kościk, Wrocław 2014.
31.Jerzy Jankowski, Epidemiologia historyczna polskiego średniowiecza, Wrocław 1990.
32.Jerzy Wyrozumski, Dzieje Polski piastowskiej, Kraków 1999.
33.John Hatcher, Plague, Population and the English Economy 1348–1530, London 1977.
34.Józef Mitkowski, Uwagi o zaludnieniu Polski na początku panowania Kazimierza Wielkiego, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 10, 1948.
35.Karol Buczek, O wiarygodności rachunków świętopietrza i metodach polemiki naukowej: w odpowiedzi T. Ładogórskiemu, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 11, 1963, nr 1.
36.Karol Buczek, Rachunki świętopietrza jako podstawa badań nad zaludnieniem Polski XIV wieku, [w:] Mediaevalia. W 50. rocznicę pracy naukowej Jana Dąbrowskiego, red. Jan Dąbrowski, Warszawa 1960.
37.Krzysztof Boroda, Kmieć, łan czy profit? Co było podstawą poboru łanowego w XV i XVI wieku?, [w:] Człowiek wobec miar i czasu w przeszłości, red. Piotr Guzowski, Marzena Liedke, Kraków 2007.
38.Krzysztof Mikulski, Społeczeństwo i gospodarka, [w:] Spojrzenie w przeszłość, red. Paweł Skibiński, Agnieszka Przeszowska, t. 1: Średniowiecze, Nowożytność, Warszawa 2009.
39.Marek Cetwiński, Fuit maxima pestilencia quais in omnibus terris: klęski elementarne w kronikach i rocznikach polskiego średniowiecza, [w:] Od powietrza, głodu, ognia i wojny… Klęski elementarne na przestrzeni wieków, red. Tomasz Głowiński, Elżbieta Kościk, Wrocław 2014.
40.Marian Biskup, Koc Lucjan, Atlas historyczny Polski. Prusy Królewskie w drugiej połowie XVI wieku, Warszawa 1961.
41.Neithard Bulst, L’essor (Xe–XIVe), [w:] Histoire des populations de L’Europe, red. Jean-Pierre Bardet, Jacques Dupâquier, t. 1, Paris 1998.
42.Ole Benedictow, The Black Death 1346–1353. The Complete History, Woodbridge 2004.
43.Piotr Guzowski, Metody badań demograficznych na społeczeństwami średniowiecznymi – perspektywa angielska, „Przeszłość Demograficzna Polski” 28, 2007.
44.Piotr Guzowski, Cezary Kuklo, Radosław Poniat, O metodach pomiaru natężenia epidemii i zaraz w preindustrialnej Europie w demografii historycznej, [w:] Epidemie w dziejach Europy. Konsekwencje społeczne, gospodarcze i kulturowe, red. Krzysztof Polek, Łukasz Tomasz Sroka, Kraków 2016.
45.Piotr Rutkowski, Czarna Śmierć w Polsce w połowie XIV wieku, „Studia i Materiały z dziejów Nauki Polskiej” seria B, 1975, z. 26.
46.Russell Josiah Cox, British Medieval Population, Domesday England, [w:] Domesday England, red. Henry C. Darby, Cambridge 1977.
47.Sally Harvey, Domesday England, [w:] The Agrarian History of England and Wales, t. II: 1042–1350, red. Herbert E. Hallam, Cambridge 1988.
48.Sölvi Sogner, Olvia Turpeinen, Les pays scandinaves, [w:] Histoire des populations de L’Europe, t. 1, red. Jean-Pierre Bardet, Jacques Dupâquier, Paris 1998.
49.Stanisław Hoszowski, Dynamika rozwoju zaludnienia Polski w epoce feudalnej (X–XVIII w.), „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 13, 1951.
50.Stanisław Szczur, Historia Polski. Średniowiecze, Kraków 2002.
51.Tadeusz Gromnicki, Świętopietrze w Polsce, Kraków 1908.
52.Tadeusz Ladenberger (Ładogórski), Zaludnienie Polski na początku panowania Kazimierza Wielkiego, Lwów 1930.
53.Tadeusz Ładogórski, Studia nad zaludnieniem Polski XIV wieku, Wrocław 1958.
54.Tadeusz Ładogórski, Spór o ocenę rachunków świętopietrza i liczebność zaludnienia Polski XVI wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 10, 1962, nr 1–2.
55.Tadeusz Ładogórski, Uwagi o zaludnieniu ziem polskich w starożytności i wczesnym średniowieczu, „Przeszłość Demograficzna Polski” 17, 1986.
56.Tadeusz Ładogórski, Zaludnienie ziem polskich w czasach Bolesława Chrobrego, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 50, 1989.
57.Vincente Pérez Moreda, Rowland Robert L., La péninsule Ibérique, [w:] Histoire des populations de L’Europe, red. Jean-Pierre Bardet, Jacques Dupâquier, t. 1, Paris 1998.
58.Walter Kuhn, Ostsiedlung und Bevölkerungsdichte, „Ostdeutsche Wissenschaft. Jahrbuch des Ostdeutschen Kulturrates” 7, 1960.
59.Witold Kula, Stan i potrzeby badań nad demografią historyczną dawnej Polski (do początków XIX wieku), „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 13, 1951.
60.Witold Kula, Problemy i metody historii gospodarczej, Warszawa 1963.
61.Władysław Dziewulski, Nowa praca o zaludnieniu ziem polskich w XIV w. (Tadeusz Ładogórski, Studia nad zaludnieniem Polski XIV wieku, Wrocław 1958), „Zapiski Historyczne” 27, 1962, z. 1.
62.Włodzimierz Czerkawski, Metoda badania zaludnienia Polski w XVI wieku, „Sprawozdania z czynności i posiedzeń Akademii Umiejętności” 2, 1897.
63.Województwo płockie około 1578 r. Atlas Historyczny Polski, red. Herbst Stanisław, Seria A: Mapy szczegółowe. T. 2, Warszawa 1958.