Studia Paradyskie


ISSN: 0860-8539     eISSN: 2956-4204    OAI    DOI: 10.18276/sp.2024.34-01
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / 34/2024
alchimia dall’inferno al paradiso nella divina commedia. l’influsso su dante dell’opera alchemica aurora consurgens, parzialmente attribuita a san tommaso d’aquino
(alchemia od piekła do raju w boskiej komedii. wpływ na dantego dzieła alchemicznego aurora consurgens, częściowo przypisanego sw. tomaszowi z akwinu)

Autorzy: Marino Alberto Balducci ORCID
Faculty of Human Sciences, Section of Italian Studies, University of Szczecin
Słowa kluczowe: Dante Boska Komedia Alchemia Św. Franciszek z Asyżu Św. Tomasz z Akwinu.
Data publikacji całości:2024
Liczba stron:24 (5-28)
Cited-by (Crossref) ?:
Liczba pobrań ?: 50

Informacje dodatkowe

Marino Alberto Balducci

Associate Professor (Doktor Habilitowany)

Uniwersytet Szczeciński

ORCID: 0000-0001-7407-6081

marino.balducci@usz.edu.pl

 

Laurea in Letteratura Italiana Magna Cum Laude (Università degli Studi di Firenze – ITALY - 1987)

Ph.D. in Italian Literature with Honors (University of Connecticut – U.S.A. – 1994)

European Scientific Habilitation (Dr hab. Adam Mickiewicz University, Poznań – POLAND - 2020)

 

Associate Professor in the Department of Italian and Christian Studies, Faculty of Human Sciences,

University of Szczecin, Ulica PiastÓw 40a, 71-459 Szczecin, Poland

https://en.usz.edu.pl/lit/#1607688311-1-68 

 

Source of Research Funding: “CRA-INITS Grant 2023”

(Carla Rossi Academy – International Institute of Italian Studies in Tuscany, ITALY)

Abstrakt

W Boskiej Komedii pojawia się symboliczna wizja straszliwej epidemii, która uderza w głębokie, piekielne strefy. Powiązana jest ona z niewłaściwym, oszukańczym i aroganckim wykorzystaniem nauk alchemicznych (Piekło, XXIX-XXX). Mamy tu do czynienia z prawdziwym wypaczeniem ideologicznym i techniczno-naukowym: fałszywą alchemią, która zamiast oferować pomoc naszemu światu, tworzy jedynie oszustwo oraz choroby ciała i duszy. Poprzez czyśćcową ewolucję sumienia, opartą na pokorze (Czyściec, IX), dusza ludzka rozpoczyna proces stopniowego oczyszczania się, co odpowiada prawidłowej i harmonijnej alchemii. Jest ona stopniowo doskonalona, a następnie osiąga pełnię, wytwarzając autentyczne złoto Prawdy w raju, poprzez przywołanie Gangesu, Indii i symbolu małżeństwa św. Franciszka z jego oblubienicą, czarną kobietą (Raj, XI). Dante przedstawia tę ostatnią ewokację przywołując postać św. Tomasza jako ducha z nieba. Naśladuje tu kluczową część dzieła alchemicznego: Aurora consurgens. Fragment ten można przypisać samemu Tomaszowi z Akwinu. Z Dantejskiego punktu widzenia, choroba i śmierć, jako symbole nigredo (podstawy operacji alchemicznej), nie są tylko i wyłącznie złe. Mogą one warunkować potężne i cudowne procesy ewolucyjne w kierunku nieskończonej radości spotkania z Bogiem.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.BIBLIOGRAFIA
2.Aivanhov O.M., Il lavoro alchemico ovvero la ricerca della perfezione, Tavernelle – Perugia, Prosveta, 1997.
3.Balducci M.A., Martirio e falsa eternità dell’inferno nella Commedia di Dante, in „Fronesis. Rivista di filosofia letteratura arte”, N. XII (2016), pp. 9-46.
4.Id., Grottesco teologico nell’Inferno di Dante, in „Dante. Rivista internazionale di studi su Dante Alighieri”, N. XV, 2018, pp. 55-65.
5.Batfroi S., La via dell’alchimia cristiana, Roma, Arkeios, 2007.
6.Belluomo S., Le tegghie di Dante: Inferno, XXIX, in „Quaderni veneti”, N. 7, 42 (2013), pp. 95-100.
7.Bigi E., Il canto XXX dell’Inferno, Firenze, Le Monnier, 1963.
8.Bruni B., Il canto XXIX dell’Inferno, Torino, S.E.I., 1959.
9.Burckhardt T., Alchimia, significato e visione del mondo, Parma, Guanda, 1991.
10.Cardinale M., Ermetismo alchemico e pietra filosofale in Dante dai miti arcaici alla poesia trobadorica, in “Athanor”, N. 6 (2019), pp. 2-13.
11.Chiaretti A., Dante medico, mago e alchimista: immagini e profili di un Alighieri sconosciuto, Milano, Mediamed, 1999.
12.Cioffari V., Dante’s Use of Lapidaries: A Source Study, in “Dante Studies”, N. 109 (1991), pp. 149-164.
13.Contini G., Sul XXX dell’Inferno, in Un’idea di Dante, Torino, Einaudi, 1970, pp. 160-163.
14.Contro P., Dante templare e alchimista: la pietra filosofale nella Divina Commedia: Inferno, Biblioteca massonica, Foggia, Bastogi, 1998.
15.Crisciani C., Il corpo nella tradizione alchemica: teorie, similitudini, immagini, in Micrologus. Natura, scienze e società medievali, Turhout - Belgium, Brepols, pp. 189-233.
16.Crisciani C., Pietro d’Abano, alchimia e alchimisti, in Medecine, astrologie et magie entre Moyen Age et Renaissance: autour de Pietro d’Abano, a c. di Jean-Patrice Boudet, Firenze, SISMEL – Edizioni del Galluzzo, 2013, pp. 131-154.
17.Crivelli E., Dante e gli alchimisti, in “Giornale dantesco”, N. XXXVIII (1937), pp. 29- 35.
18.Dante, Commedia - Inferno, a c. di AM. Chiavacci Leonardi, Milano, Mondadori, 1997, pp. 1027-1028.
19.Eliade M., Trattato di storia delle religioni, Torino, Boringhieri, 1981.
20.Figuier L., L’alchimia svelata, Roma, Basaia, 1988.
21.Freccero J., Infernal Inversion and Christian Conversion (Inferno XXXIV), in „Italica”, N. XLII (1965), pp. 35-41.
22.Fulcanelli, Le dimore filosofali, Roma, Edizioni Mediterranee, 1983.
23.Id. 2006, Il mistero delle cattedrali, Roma: Edizioni Mediterranee.
24.Gregory T., Mundana sapientia. Forme di conoscenza nella cultura medievale, Roma, Edizioni di Storia e Letteratura. 1992.
25.Grossinger Christa, Picturing Women in Late Medieval and Renaissance Art, Manchester, Manchester University Press. 1997.
26.Holmyard E. J, Alchemy, New York, Dover Publications, 1990.
27.Insolera M., La trasmutazione dell’uomo in Cristo nella mistica, nella cabala e nell’alchimia, Roma, Arkeios. 1996,
28.Janson H.W., Apes and Ape Lore in the Middle Ages and the Renaissance, London, The Warburg Institute - University of London, 1952.
29.Jones J.D, , A Theological Interpretation of Viriditas in Hildegard of Bingen and Gregory the Great, Boston, Boston University Press, 2015, in: https://www.academia.edu/8271014/_A_Theological_Interpretation_of_Viriditas_in_Hildegard_of_Bingen_and_Gregory_the_Great_ (15-12-2023).
30.Jung C.G, La libido. Simboli e trasformazione, Torino, Bollati Boringhieri, 1965.
31.Id. Mysterium Coniunctionis, Torino, Bollati Boringhieri, 1989.
32.Id. Psicologia e alchimia, Torino, Bollati Boringhieri, 2002.
33.Id. Studi sull’alchimia, Torino, Bollati Boringhieri, 2002.
34.De Leo P., Aurora Consurgens di San Tommaso d’Aquino, Milano, Kemi, 2002.
35.M.L. von Franz, Alchemy: An Introduction to the Symbolism and the Psychology. Studies in Jungian Psychology, Toronto (Canada), Inner City Books, 1980.
36.Maturana H. – Varela F.J, Autopoiesi e cognizione: la realizzazione del vivente, Padova, Marsilio, 1985.
37.Mazzoni F., Introduzione a Dante Alighieri, Opere minori: Quaestio de aqua et terra, Milano-Napoli, Ricciardi, 1996: https://www.treccani.it/enciclopedia/dante-alighieri-opere-minori-quaestio-de-aqua-et-terra-introduzione_(I-Classici-Ricciardi:-Introduzioni)/
38.Needham J., Science & Civilisation in China: Chemistry and Chemical Technology. Spagyrical Discovery and Invention: Magisteries of Gold and Immortality, Cambridge, Cambridge University Press, 1974.
39.Newman, W.R., An Overview of Roger Bacon’s Alchemy, in Roger Bacon and the Sciences: Commemorative Essays, “Studien und Texte zur Geistesgeschichte des Mittelalters” 57, Leiden, Brill, 1997.
40.Norte A., Giovanni XXI. Il papa portoghese, Bracciano, Tuga, 2021.
41.Orlandi M., La vicenda di Maestro Adamo e il paesaggio casentinese nel canto XXX dell’Inferno, in Sui passi di Dante. Itinerario dantesco dell’Alta Valle dell’Arno, Firenze, Edizioni dell’Assemblea, 2012, pp. 25-29.
42.Paravicini Bagliani A., Cultura e scienza araba alla corte dei Papin nel Duecento, Spoleto, Centro di Studi sull’Alto Medioevo, 1991.
43.Pereira M., L’oro dei filosofi. Saggio sulle idee di un alchimista del Trecento, Spoleto, Centro Italiano di Studi sull’Alto Medioevo, 1992.
44.Id., Arcana sapienza. L’alchimia dalle origini a Jung, Roma, Carocci, 2001.
45.Id. (a c. di), Alchimia. I testi della Tradizione occidentale, Milano, Mondadori, 2006.
46.Perifano A., Dante et l’alchimie dans les commentaires à la “Comedia, in “Studi danteschi”, N. 76 (2011), pp. 47-79.
47.Principe L. M, The Secrets of Alchemy, Chicago, University of Chicago Press, 2013.
48.Ranque G., La pietra filosofale, Roma, Edizioni Mediterranee, 1989.
49.Roffi L., Dante’s Medical Knowledge: The Case of Inferno, Canto XXX, “Advances in Historical Studies”, N. 7 (2018), pp. 15-21. https://doi.org/10.4236/ahs.2018.71002 (13-12-2022).
50.Santangelo G., Motivi nel canto del maestro Adamo, in Saggi e ricerche in memoria di Ettore Li Gotti, vol. III, Palermo, Mori, 1961.
51.Santinelli F.M., 1985, Sonetti alchemici, a c. di Partini Anna M, Roma: Edizioni Mediterranee.
52.Sirais N.G., Taddeo Alderotti and His Pupils: Two Generations of Italian Medical Learning, ca. 1265-1325, Princeton, Princeton University Press, 1981.
53.Steinberg J., Maestro Adamo, Monte Andrea and the Ethics of Lament in Inferno 30, in Accounting for Dante. Urban Readers and Writers in Late Medieval Italy, Notre Dame (IN - U.S.A.), University of Notre Dame Press, 2007, pp. 159-169.
54.Theisen W., John Dastin’s Letter on the Philosophers’ Stone, in “Ambix”, vol. 33, 2-3 (1986), pp. 78–87.
55.Id. John Dastin’s alchemical vision, in “Ambix”, N. 46/2 (1999), pp. 65–72.
56.Tommaso d’Aquino, L’alchimia ovvero Trattato della pietra filosofale, a c. di Cortesi P, Roma, Newton & Compton, 1996.
57.Id. Aurora consurgens, a c. di P. De Leo, Milano, Kemi, 2002.
58.Walsh D., The Esoteric Origins of Modern Ideological Thougth: Boehme and Hegel, Charlottesville (VA – U.S.A.), University of Virginia Press, 1978.
59.Zolla E., Le meraviglie della natura. Introduzione all’alchimia, Venezia, Marsilio, 1998.