Przeszłość Demograficzna Polski

Poland's Demographic Past

ISSN: 0079-7189    OAI    DOI: 10.18276/pdp.2018.40-12
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  CEEOL  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / 40, 2018
Żydzi w Białymstoku po II wojnie światowej jako przykład społeczności zanikającej

Autorzy: Joanna Sadowska
Słowa kluczowe: Żydzi Białystok Holokaust Polska Ludowa repatriacja emigracja
Data publikacji całości:2018
Liczba stron:28 (273-300)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Tekst dotyczy zamieszkałej w Białymstoku, mieście wojewódzkim w północno-wschodniej Polsce, społeczności żydowskiej, w której w okresie powojennym zachodziły procesy prowadzące do jej zupełnego zaniku. Liczebność tej populacji w konsekwencji wydarzeń II światowej zmniejszyła się z ponad 40 tys. do maksymalnie 1,5 tys. W artykule przedstawiono dalsze jej zmiany, zachodzące głównie na skutek ruchów wędrówkowych i procesów akulturacji. Przenalizowano również strukturę płci oraz wieku tej populacji, bardzo mocno zaburzonej na skutek Holokaustu. Analizie poddano także strukturę zawodową, będąca efektem prób powrotu do zajęć przedwojennych, ale ulegającą przemianom pod wpływem reform ustrojowych w Polsce. Kondycja białostockich Żydów jest wyrazistym przykładem sytuacji, w jakiej mniejszość ta znalazła się w powojennej Polsce. Z tego względu problem ten może być interesujący nie tylko dla badaczy historii lokalnej i regionalnej, ale także wszystkich zainteresowanych losami Żydów w Europie Środkowo-Wschodniej, skutkami demograficznymi II wojny światowej, jak i polityką narodowościową rządów komunistycznych i konsekwencjami wymuszonych przez nie przemian społeczno-gospodarczych.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Aleksiun, Natalia. Dokąd dalej? Ruch syjonistyczny w Polsce (1944–1950). Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2002.
2.Aleksiun-Majchrzak, Natalia. „Sytuacja Żydów w Europie Wschodniej w latach 1945– 1947 w świetle raportów przedstawicieli dyplomatycznych Wielkiej Brytanii”. Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego 1 (1997): 65–75.
3.Barwijuk, Andrzej. „Zmiany struktury społeczno-gospodarczej miasta Białegostoku w latach 1944–1964”. W: Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, red. Jerzy Antoniewicz, Jerzy Joka, 193–220. T. 2. Białystok: Białostockie Towarzystwo Naukowe, 1970.
4.Canin, Mordechaj. Przez ruiny i zgliszcza. Podróż po stu zgładzonych gminach żydowskich w Polsce. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2018.
5.Cichopek-Gajraj, Anna. Beyond Violence: Jewish Survivors in Poland and Slovakia, 1944–1948. New York: Cambridge University Press, 2014.
6.Cytron, Tobiasz. „Konsekwencje”. W: Białostoccy Żydzi, red. Adam Dobroński, 52. T. 3. Białystok: Instytut Historii Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, 2000.
7.Czerniakiewicz, Jan. Przemieszczenia Polaków i Żydów na kresach wschodnich II Rzeczypospolitej i w ZSRR 1939–1959. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Centrum Badań Radzieckich, 1991.
8.Datner-Śpiewak, Helena. „Instytucje opieki nad dzieckiem i szkoły powszechne Centralnego Komitetu Żydów polskich w latach 1945–1946. Zakres działania i założenia wychowawcze”. Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego w Polsce 3 (1981): 37–40.
9.Cała, Alina, Hanna Datner-Śpiewak, red. Dzieje Żydów w Polsce 1944–1968. Teksty źródłowe. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 1997.
10.Engel, David. „Patterns of Anti-Jewish Violence in Poland, 1944–1946”. Yad Vashem Studies 26 (1998): 43–85.
11.Grabski, August, Andrzej Rykała. „Żydzi w Polsce 1944–2010”. W: Atlas historii Żydów polskich, red. Witold Sienkiewicz, 393–421. Warszawa: Demart, 2010.
12.Grajek, Stefan. Po wojnie i co dalej. Żydzi w Polsce w latach 1945–1949. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2003.
13.Hurwic-Nowakowska, Irena. Żydzi polscy 1947–1950. Analiza więzi społecznej ludności żydowskiej. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, 1996.
14.Jagodzińska, Agnieszka. „Asymilacja, czyli bezradność historyka. O krytyce terminu i pojęcia”. W: Wokół akulturacji i asymilacji Żydów na ziemiach polskich, red. Konrad Zieliński, 15–31. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2010.
15.Kobrin, Rebecca. Żydowski Białystok i jego diaspora. Sejny: Pogranicze, 2014.
16.Kracowski, Ewa. „Świadectwo”. Dostęp: 1.08.2018. http://bialystok.jewish.org.pl/page4. html. Krzyżanowski, Łukasz. Dom, którego nie było. Powroty ocalałych do powojennego miasta. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2016.
17.Lechowski, Andrzej. „Białystok w latach 1919–1939”. W: Historia Białegostoku, red. Adam Dobroński, 281–401. Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2012.
18.Małek, Ariusz. „Białostocki rynek pracy w latach 1944–1956 – rys sytuacyjny”. W: Historia. Archiwistyka. Informacja naukowa. Prace dedykowane Profesorowi Bohdanowi Ryszewskiemu, 163–176. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, 2009.
19.Meyer, Peter, Bernard D. Weinryb, Eugene Dutchinsky, Nicolas Sylvain. The Jews in the Soviet Satellites. Westport: Greenwood Press, 1971.
20.Olejnik, Leszek. Polityka narodowościowa Polski w latach 1944–1960. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2003.
21.Pyżewska, Anna. „Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Białymstoku (1950– 1970)”. Biuletyn Historii Pogranicza 11 (2011): 83–94.
22.Redlich, Shimon. Life in Transit. Jews in Postwar Lodz, 1945–1950. Boston: Academic Studies Press, 2010.
23.Rosner, Anna M. Obraz społeczności ocalałych w Centralnej Kartotece Wydziału Ewidencji i Statystyki CKŻP. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2018.
24.Rybal-Rybalowski, Izaak. „My Visit to Bialystok in 1977”. W: The Bialystoker Memorial Book. New York: The Bialystoker Center, 1982.
25.Sadowska, Joanna. „Białystok za Gomułki i Gierka (1956–1980)”. W: Historia Białegostoku, red. Adam Dobroński, 507–555. Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2012.
26.Sadowska, Joanna. „Żydowska społeczność Białegostoku u schyłku swego istnienia (1950–1970)”. Białostockie Teki Historyczne 14 (2016): 221–243.
27.Semczyszyn, Magdalena. „Nielegalna emigracja Żydów z Polski 1944–1947. Kontekst międzynarodowy”. Dzieje Najnowsze 1 (2018): 95–121.
28.Sienkiewicz, Witold, red. Atlas historii Żydów polskich. Warszawa: Demart, 2010.
29.Stankowski, Albert. „Nowe spojrzenie na statystyki dotyczące emigracji Żydów z Polski po 1944 roku”. W: Grzegorz. Berendt, August Grabski, Albert Stankowski, Studia z historii Żydów w Polsce po 1945 roku, 103–151. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2000.
30.Stankowski, Albert, Piotr Weiser. „Demograficzne skutki Holokaustu”. W: Następstwa zagłady Żydów. Polska 1944–2010, red. Feliks Tych, Monika Adamczyk-Garbowska, 15–38. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2011.
31.Stola, Dariusz. Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949–1989. Warszawa: PAN Instytut Studiów Politycznych, 2010.
32.Szaynok, Bożena. Z historią i Moskwą w tle. Polska a Izrael 1944–1968. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2007.
33.Sztop-Rutkowska, Katarzyna, Rebeka Kobrin. „Żydzi w międzywojennym Białymstoku. Między lokalnością a diasporą”. W: Białystok – mayn heym, red. Daniel Boćkowski, 151–179. Białystok: Muzeum Wojska w Białymstoku, 2013.
34.Szukalski, Piotr. Małżeństwo. Początek i koniec. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2013. „Szymon Bartnowski”. Dostęp: 20.06.2018. http://www.archiwum.wyborcza.pl/Archiwum/1,0,1161946,20000706WA-DLO,Szymon_Bartnowski,.html.
35.Urban, Kazimierz. Cmentarze żydowskie, synagogi i domy modlitwy w Polsce w latach 1944–1966 (wybór materiałów). Kraków: Nomos, 2006.
36.Wróbel, Piotr. „Na równi pochyłej. Żydzi Białegostoku w latach 1918–1939: demografia, ekonomika, dezintegracja, konflikty z Polakami”. Studia Podlaskie 2 (1989): 167–168.
37.Zarys działalności Centralnego Komitetu Żydów w Polsce za okres od 1 stycznia do 30 czerwca 1946 r. Warszawa: Centralny Komitet Żydów w Polsce, 1947.